Nội Dung Bài Thơ Đập Đá Ở Côn Lôn, Đọc Hiểu Ý Nghĩa, Soạn Bài, Giá Trị Nghệ Thuật, Phân Tích. Tham Khảo Ngay Dàn Ý, Bố Cục, Sơ Đồ Tư Duy Tác Phẩm, Giáo Án Chi Tiết.
NỘI DUNG CHÍNH
Giới Thiệu Bài Thơ Đập Đá Ở Côn Lôn
“Đập đá ở Côn Lôn” là một bài thơ nổi tiếng của nhà chí sĩ cách mạng Phan Châu Trinh. Dưới đây là một số thông tin chi tiết về tác phẩm này:
Tác giả
Phan Châu Trinh (1872-1926) là một nhà cách mạng, nhà thơ và nhà văn nổi tiếng của Việt Nam. Ông là một trong những người tiên phong trong phong trào Duy Tân, đấu tranh chống lại chế độ thực dân Pháp.
Hoàn cảnh sáng tác
Bài thơ được sáng tác trong thời gian Phan Châu Trinh bị thực dân Pháp bắt và đày ra Côn Đảo vào năm 1908. Tại đây, ông và nhiều tù nhân khác phải lao động khổ sai, trong đó có công việc đập đá.
Nội dung chính
Chủ đề: Bài thơ thể hiện khí phách hiên ngang, bất khuất của người chiến sĩ cách mạng trong cảnh tù đày. Qua hình ảnh đập đá, tác giả muốn gửi gắm tinh thần kiên cường, không khuất phục trước khó khăn, gian khổ.
Hình ảnh: Hình ảnh người tù đập đá với tư thế hiên ngang, mạnh mẽ, thể hiện sự quyết tâm và ý chí sắt đá.
Bố cục bài thơ được viết theo thể thất ngôn bát cú Đường luật, gồm 8 câu, mỗi câu 7 chữ.
Giá trị nội dung và nghệ thuật
Nội dung: Bài thơ ca ngợi tinh thần yêu nước, ý chí kiên cường và lòng quyết tâm của người chiến sĩ cách mạng. Nó cũng phản ánh sự khắc nghiệt của chế độ thực dân và tinh thần đấu tranh không ngừng nghỉ của những người yêu nước
Nghệ thuật: Sử dụng thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật, ngôn ngữ hàm súc, hình ảnh mạnh mẽ, giàu tính biểu cảm
Bài thơ Đập đá cở Côn Lôn của Phan Châu Trinh giúp ta cảm nhận một hình tượng đẹp, một khí thế ngang tàng, vẻ đẹp lẫm liệt của người anh hùng dù gặp phải tình cảnh gian nguy nhưng vẫn không hề nản lòng đổi chí. Sau đây là nội dung bài thơ, mời bạn cùng đọc:
Đập đá ở Côn Lôn Tác giả: Phan Châu Trinh
Làm trai đứng giữa đất Côn Lôn, Lừng lẫy làm cho lở núi non. Xách búa đánh tan năm bảy đống, Ra tay đập bể mấy trăm hòn. Tháng ngày bao quản thân sành sỏi, Mưa nắng càng bền dạ sắt son. Những kẻ vá trời khi lỡ bước, Gian nan chi kể sự con con.
Cung cấp cho bạn đọc một số thông tin về nhà thơ Phan Châu Trinh:
Phan Châu Trinh (1872-1926), hiệu là Tây Hồ, biệt hiệu Hi Mã, quê ở làng Tây Lộc, huyện Hà Đông (nay là thôn Tây Hồ) xã Tam Phước, thị xã Tam Kì, tỉnh Quảng Nam.
Ông đỗ Phó bảng, được bổ dụng một chức quan nhỏ, nhưng chỉ một thời gian ngắn đã bỏ quan, chuyên tâm vào sự nghiệp cứu nước.
Năm 1908 ông bị bắt đày đi Côn Đảo. Ba năm sau, khi được trả tự do, Phan Châu Trinh xin sang Pháp tìm cách thúc đẩy cải cách chính trị ở Đông Dương nhưng công việc không thành. sau đó 1925, ông về Sài Gòn.
24/3/1926, mất do ốm nặng (ông mất khi con đường giải phóng dân tộc mà ông theo đuổi vẫn còn chưa hoàn thành)
Phan Châu Trinh là một người giỏi biện luận và có tài văn chương. Văn chính luận của ông rất hùng biện, đanh thép, thơ văn trữ tình đều thấm đẫm, tinh thần yêu nước và dân chủ.
Phan Châu Trinh sáng tác cả văn xuôi chính luận và thơ trữ tình yêu nước cách mạng.
Tác phẩm chính: Đầu Pháp chính phủ thư (1906); Thất điều trần (1922); Đạo đức và luân lí Đông Tây (1925)…
Về Tác Phẩm Đập Đá Ở Côn Lôn
Về tác phẩm Đập đá ở Côn Lôn, đây là bài thơ thuộc thể thơ Thất ngôn bát cú. Tác phẩm sử dụng phương thức biểu đạt chính là biểu cảm.
Nội dung của bài thơ là hình ảnh về người tù cách mạng với công việc đập đá khổ sai, vô cùng cực nhọc, kham khổ nhưng vẫn giữ khẩu khí ngang tàng, ngạo nghễ, giọng điệu hào hùng.
=>Qua đó, thể hiện khát vọng muốn làm việc lớn, với sức mạnh chuyển dời. Những gian khổ mà người chí sĩ phải chịu đựng là việc cỏn con, đối lập với sự nghiệp cứu dân, cứu nước vĩ đại mà họ theo đuổi. Đó là tinh thần bất khuất của cả một thế hệ của các nhà nho yêu nước đầu thế kỉ XX.
Hoàn cảnh sáng tác bài thơ Đập đá ở Côn Lôn là khi Phan Châu Trinh cùng các tù nhân trong nhà tù Côn Đảo bị bắt đi lao động khổ sai, năm 1908. Tại đây ông đã viết ra bài thơ nhằm để nói lên ý chí kiên cường, khẩu khí ngang tàng, ngạo nghễ dù cho bị bắt lao động khổ sai cực nhọc.
Ý Nghĩa Nhan Đề Bài Thơ Đập Đá Ở Côn Lôn
Nhan đề bài thơ Đập đá ở Côn Lôn chính là nói đến công việc khổ sai mà các tù binh phải làm hằng ngày.
Công việc đập đá là một công việc hết sức nặng nhọc, cực khổ, tuy nhiên cũng thông qua đó đã làm nổi bật lên tinh thần quật cường, ngang tàng của chí sĩ lúc buổi lâm nguy .
=>Ý nghĩa: Nhà tù của đế quốc thực dân không thể khuất phục ý chí, nghị lực và niềm tin vào sự nghiệp CM của những bậc anh hùng hào kiệt khi sa cơ rơi vào vòng tù ngục.
Các em học sinh có thể dựa vào dàn ý Đập đá ở Côn Lôn sau đây để phân tích tác phẩm.
I. Mở bài
Giới thiệu vài nét tiêu biểu về Phan Châu Trinh
Nêu ngắn gọn hoàn cảnh và nội dung chính của bài thơ: sáng tác vào thời gian Phan Châu Trinh bị bắt giam tại nhà tù ở Côn Đảo, thể hiện rõ lí tưởng và ý chí quyết tâm của tác giả
II. Thân bài
1. Bốn câu đầu: Khí phách, uy dũng của người chiến sĩ
– Tư thế: Làm trai đứng giữa đất Côn Luân: thế lồng lộng giữa càn khôn nhật nguyệt, vượt ra khỏi sự tù hãm của hoàn cảnh ⇒ Đằng sau hai chữ “làm trai” là quan niệm nhân sinh mang tính truyền thống của nho giáo
– “Xách búa đánh tan năm bảy đống- Ra tay đập bể mấy trăm hòn”: Công việc đập đá được thể hiện bằng nghệ thuật khoa trương
“Lở núi non”, “năm bảy đồng”, “mấy trăm hòn” và các hành động “xách búa”, “đập bể” : điểm xuất phát để làm xuất hiện lớp nghĩa biểu trưng.
Người đập đá xuất hiện trong khí thế lẫy lừng, kết quả thì phi thường
⇒ Giọng điệu hùng tráng, bút pháp khoa trương, động từ mạnh, miêu tả- biểu cảm ⇒ Con không nhỏ bé mà người lại mang tầm vóc vũ trụ, ngạo nghễ phi thường
2. Bốn câu thơ sau: ý chí chiến đấu kiên cường của người chiến sĩ
Hai câu 5, 6: giọng tự bạch: Dưới con mắt của tác giả thì “tháng ngày”, “mưa nắng” không làm nhụt chí mà ngược lại tôi luyện cho họ sành sỏi, dày dạn kinh nghiệm, “bền gan” với lí tưởng
⇒ Nghệ thuật đối: Những thử thách gian nan với sức chịu đựng dẻo dai, bền bỉ của con người ⇒ thể hiện rất rõ nội lực tinh thần của người chiến sĩ
Hai câu kết lại trở về giọng khẩu khí ngang tàng: Mượn hình ảnh huyền thoại Nữ Oa vá trời, nhà thơ nói đến chí lớn của người cách mạng.
Đối với nhà thơ, chuyện ở tù, chuyện “lỡ bước” cũng chỉ là chuyện “con con”
⇒ Câu cảm thán, nghệ thuật đối ⇒ Con người bản lĩnh, coi thường tù đày gian khổ, tin tưởng mãnh liệt vào sự nghiệp yêu nước của mình
III. Kết bài
Khái quát những nét tiêu biểu về nội dung và nghệ thuật tác phẩm
Qua bài thơ, chúng ta thêm trân trọng khí phách hiên ngang của một người chí sĩ yêu nước
Soạn Bài Đập Đá Ở Côn Lôn Lớp 8
Các em học sinh có thể tham khảo cách soạn bài Đập đá ở Côn Lôn như sau:
👉Câu 1 (trang 150 sgk Ngữ Văn 8 Tập 1): Em hình dung công việc đập đá của người tù ở Côn Đảo là một việc như thế nào?
Đáp án:
Công việc đập đá của người tù ở Côn Lôn:
Không gian, điều kiện : núi cao hùng vĩ, rộng lớn, nắng gió, việc nặng, ăn uống kham khổ, bị đánh đập.
Tính chất công việc : bóc lột, khổ sai, đó là nhà tù trần gian.
👉Câu 2 (trang 150 sgk Ngữ Văn 8 Tập 1): Bốn câu thơ đầu có hai lớp nghĩa. Hai lớp nghĩa đó là gì? Phân tích giá trị nghệ thuật của những câu thơ đó. Nhận xét khẩu khí của tác giả.
Đáp án:
– Hai lớp nghĩa đó là:
Nghĩa thực: Công việc đập đá khổ cực, gian khó, đó là cách thực dân Pháp đày ải, hành hạ người tù cách mạng
Nghĩa biểu tượng: Tư thế hiên ngang, tinh thần ngang tàng của chí sĩ yêu nước trước những khó khăn, gian khổ.
– Khẩu khí của tác giả:
Sử dụng liên tiếp các động từ, tính từ mạnh nhằm khẳng định lòng kiêu hãnh của người có chí lớn, muốn hành động để giúp nước, cứu đời.
Giọng thơ đanh thép, hùng hồn thể hiện tư chất hiên ngang lẫm liệt, không chịu khuất phục
👉Câu 3 (trang 150 sgk Ngữ Văn 8 tập 1):Bốn câu thơ cuối bộc lộ trực tiếp những cảm xúc, suy nghĩ của tác giả. Em hãy tìm hiểu ý nghĩa những câu thơ này và cách thức biểu hiện cảm xúc của tác giả.
Đáp án:
Tác giả thể hiện ý chí, vẻ đẹp tinh thần của người chiến sĩ cách mạng: khẩu khí ngang tàng, tinh thần sắt đá không khuất phục.
Xây dựng tương quan đối lập- cách thức tác giả thể hiện cảm xúc:
Đối lập giữa thử thách gian khổ với sự bền chí, tinh thần kiên cường, sẵn sàng đối mặt với thử thách (tháng ngày, mưa nắng >< thân sành sỏi, dạ sắt son)
Đối lập chí lớn mưu đồ sự nghiệp với lúc sa cơ lỡ bước ( mưa nắng >< bền dạ sắt son)
Bốn câu thơ cuối thể hiện khí chất hiên ngang, trung kiên không sờn lòng đổi chí trước vận mệnh của đất nước, dân tộc.
Chia sẻ thêm cách soạn giáo án bài Đập đá ở Côn Lôn chi tiết nhất.
I. Mục tiêu bài học
1. Kiến thức
Học sinh hiểu được sự mở rộng kiến thức về văn học cách mạng đầu thế kỉ XX.
Chí khí lẫm liệt, phong thái đường hoàng của nhà chí sĩ yêu nước Phan Châu Trinh.
Cảm hứng hào hùng, lãng mạn thể hiện trong bài thơ.
2. Kĩ năng
Rèn cho học sinh kĩ năng đọc hiểu văn bản thơ văn yêu nước viết theo thể thơ thất ngôn bát cú đường luật.
Phân tích được vẻ đẹp nhân vật trữ tình trong bài thơ.
Cảm nhận được giọng điệu, hình ảnh trong bài thơ.
3. Thái độ
Giáo dục học sinh tinh thần yêu nước, trân trọng cảm phục phong thái hiên ngang, bất khuất, kiên cường của nhiều chíên sỹ yêu nước đầu TK XX.
Có ý thức thái độ đúng trong học tập.
II. Chuẩn bị tài liệu
1. Giáo viên: Giáo án, nghiên cứu bài, sgk, sgv, tài liệu chuẩn kiến thức kĩ năng,đọc sách tham khảo…
2. Học sinh: Chuẩn bị bài, học bài cũ, sgk,nháp, vở ghi…
III. Tiến trình tổ chức dạy học
1. Ổn định tổ chức: Sĩ số
2. Kiểm tra
H: Cảm nhận của em về bài thơ “Vào nhà ngục Quảng Đông cảm tác”?
3. Bài mới
– Bên cạnh chí sỹ CM Phan Bội Châu còn có Phan Châu Trinh, ông vốn xuất thân là nhà nho, nhưng lại là con người tiên tiến của thời đại mới. Phan Châu Trinh từng bị kẻ thù bắt, tù đày nhiều năm, Người chí sỹ CM ấy thường hay làm thơ để bày tỏ chí khí của mình.
Hoạt động của GV và HS
Kiến thức cần đạt
HĐ1. HDHS đọc và tìm hiểu chú thích: – HD đọc: Đọc diễn cảm bài thơ, chú ý thể hiện khấu khí ngang tàn và giọng điệu hào hùng của tác giả, giọng phấn chấn, tự tin, nhịp 4/3. Câu 1,2,3,4 nhịp 2/2/3. GV đọc mẫu → học sinh đọc, nhận xét sửa. H: Nêu đôi nét về tác giả?
I. Đọc và thảo luận chú thích: 1. Đọc : 2. Chú thích: a.Tác giả Phan Châu Trinh (1872 -1926) – Quê: Quảng Nam – Là người giỏi biện luận và có tài làm thơ
H: Hoàn cảnh sáng tác của bài thơ? – Học sinh thảo luận các CT 1,3,4 SGK.
b. Tác phẩm : – Bài thơ được làm khi ông cùng các tử tù khác bị bắt lao động khổ sai ở nhà tù Côn Đảo. c.Từ khó: SGK
HĐ2.HDHS đọc- hiểu văn bản: H:Bài thơ được làm theo thể thơ nào? H: Em hãy nêu ngắn gọn về đặc điểm của thể thơ này? – Bố cục: Đề, thực, luận, kết.
II. Đọc- hiểu văn bản: 1.Thể loại: Thơ thất ngôn bát cú đường luật. 2. Bố cục: Hai câu :đề, thực, luận, kết.
– Y/c hs đọc hai câu đề. H :Câu thơ đầu miêu tả hình ảnh gì ? Tư thế của con người hiện lên như thế nào qua ý thơ ?
3. Phân tích: a. Bốn câu thơ đầu – Công việc đập đá: “Làm trai đứng giữa đất Côn Lôn Lừng lẫy làm cho lở núi non Xách búa đánh tan năm bẩy đống Ra tay đập bể mấy trăm hòn” – Câu thơ miêu tả bối cảnh không gian, tạo dựng tư thế hiên ngang, sừng sững của con người giữa đất trời Côn Đảo.
H: Ba câu thơ sau miêu tả về hoạt động gì ?Công việc ấy được con người làm như thế nào?
– Ba câu thơ sau miêu tả chân thực công việc lao động nặng nhọc khổ sai của người tù cách mạng, phải dùng tay cầm búa khai thác đá ở những ngọn núi ngoài Côn Đảo. – Người cách mạng làm công việc ấy quả quyết mạnh mẽ, phi thường. “ lừng lẫy”, “đánh tan năm bẩy đống”, “đập bể mấy trăm hòn”, “làm cho lở núi non”
H: Tác giả sử dụng thủ pháp nghệ thuật nào trong các câu thơ trên?Tác dụng?Em nhận thấy giọng điệu của lời thơ như thế nào?
NT: Nói quá nhằm làm nổi bật sức mạnh của con người thật ghê gớm ,thần kì.
H: “Lừng lẫy” có nghĩa là gì? Tác giả sử dụng từ này nhằm nêu bật ý gì? – Người tù đập đá trong tư thế vung búa phá núi dứt thoát , khí thể hiện ngang lừng lẫy như bước vào 1 trận chiến đấu mãnh liệt. H :Bốn câu thơ đầu có hai lớp nghĩa vậy lớp nghĩa thứ hai là gì ? H : Em nhận xét gì về khẩu khí của nhà thơ ?
⇒ Bốn câu thơ vừa tả thực cộng việc lao động khổ sai của ng tù cm vừa xây dựng được một tượng đài uy nghi về ng anh hùng khí phách hiên ngang, lẫm liệt sừng sững giữa đất trời. Khẩu khí: ngang tàng ngạo nghễ coi thường gian nan.
– Gọi hs đọc bốn câu thơ cuối. – GV: Việc lao động khổ sai ở CL đã gợi lên ở người trong những cảm nghĩ sâu sắc. H: Công việc lao động khổ sai Khiến người tù yêu nước nhận thấy điều gì? H: Hai câu luận tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuật nào?
b. Bốn câu thơ cuối: (suy nghĩ từ việc đập đá). “ Tháng ngày bao quản thân sành sỏi ,Mưa nắng càng bền dạ sắt son. Những kẻ vá trời khi lỡ bước, Gian nan chi kể chuyện con con” – Người tù yêu nước nhận ra mình có thể dạn dày với thử thách,tự thấy mình cứng cỏi và trung kiên hơn. – Sự đối lập giữa thử thách gian nan và sức chịu đựng dẻo dai , ý chí sắt son của người cm.
H: Phép đối được sử dụng như thế nào trong 2 câu 5,6? H: Tác dụng của phép đối trong hai câu luận?
Tháng ngày, mưa nắng/ Thân sành sỏi. dạ sắt son. – Nhà thơ muốn nói cái chí lớn, lòng quyết tâm của người tù yêu nước,không có khó khăn nào, gian khổ nào có thể ngăn chặn.
GV đọc 2 câu kết: H: Tự thấy mình là kẻ “vá trời lỡ bước” điều đó cho thấy con người ở đây nghĩ gì về bản thân mình?
– Người cách mạng tin vào việc mình đang làm- một công việc mà không phải ai cũng tin sức người có thể làm được ( việc cứu nước được so sánh với việc Nữ Oa đội đá vá trời)
H: Lời thơ có cấu trúc đối lập, theo em đó là sự đối lập như thế nào?
– Đối lập giữa chí lớn của những người giám mưu đồ sự nghiệp lớn với thử thách họ phải gánh chịu trên bước đường chiến đấu được xem như “việc con con”
H: ý nghĩa của 4 câu thơ cuối bài là gì? – GV: Cách kết thúc bài thơ này có gần gũi với bài “Vào nhà …. cảm tác” – Gần gũi đều sử dụng dấu cảm thán. – Thái độ thách thức, ngạo nghễ.
⇒ Đó là khẩu khí ngang tàng của người tù cách mạng, không chịu khuất phục hoàn cảnh, luôn giữ vững niềm tin và ý chí chiến đấu son sắt, coi thường gian nan thử thách.
HĐ3.HDHS tổng kết: H: Em cảm nhận được gì về nội dung và nghệ thuật sau khi học bài thơ? HĐ4.HDHS luyện tập: – Gọi hs đọc diễn cảm bài thơ H:Qua 2 bài thơ vừa học em hãy trình bày cảm nhận của mình về vẻ đẹp hào hùng lãng mạn của hình tượng ngà nho yêu nước và cách mạng đầu thế kỉ XX
III. Tổng kết: * Ghi nhớ: SGK / 150 – Khí phách ngang tàng lẫm liệt, coi việc ở tù như là khi mỏi chân tạm nghỉ, coi lao động khổ sai chỉ là việc con con Họ còn đẹp ở ý chí chiến đấu và niềm tin sắt son vào sự nghiệp cứu nước của mình.
4. Củng cố, luyện tập
H:Nêu bố cục của bài thơ ? Nội dung và nt của toàn bài thơ?
5. Hướng dẫn học ở nhà: Hướng dẫn học sinh “Ôn luyện về dấu câu” .
Sơ Đồ Tư Duy Đập Đá Ở Côn Lôn
Chia sẻ một số sơ đồ tư duy bài thơ Đập đá ở Côn Lôn cho các em học sinh tham khảo.
Sưu tầm 5 mẫu phân tích bài thơ Đập đá ở Côn Lôn hay nhất, cùng đọc ngay nhé!
Mẫu Phân Tích Bài Thơ Đập Đá Ở Côn Lôn Hay – Mẫu 1
Là nhà thơ, nhà văn, và là nhà hoạt động chính trị thời cận đại trong lịch sử Việt, Phan Châu Trinh là một chí sĩ yêu nước quả cảm và tài hoa. Dường như trong những tâm hồn chí sĩ như ông, khí phách ngang tàn đã thấm vào máu xương để dù trong hoàn cảnh nào thì vẫn sáng lên như ngọn hải đăng trong đêm tối mịt mùng của thời đại.
Bài thơ: “Đập đá ở Côn Lôn” ra đời năm 1908 khi Phan Châu Trinh bị bắt và bị đày ra Côn Đảo, trong hoàn cảnh ấy, cả bài thơ vẫn sáng bừng khí phách của người anh hùng thời đại. Ngay từ những câu thơ mở đầu, tác giả đã phác họa nên chân dung vị anh hùng hào sảng:
Làm trai đứng giữa đất Côn Lôn, Lừng lẫy làm cho lở núi non.
Đây là bài thơ ra đời năm 1908 khi Phan Châu Trinh bị bắt và bị đày ra Côn Đảo vì vụ chống thuế ở Trung Kì nhưng đọc hai câu thơ đầu, ta không hề cảm nhận được đây là một người tù khổ sai ở cái nơi mệnh danh là “địa ngục trần gian” mà là một trang nam nhi khí khái hơn người ở giữa trời đất bao la mà Côn Lôn không chỉ là một địa danh đơn thuần mà là một vùng rộng lớn bao la, là phông nền cho hình ảnh cao lớn của con người.
Ở giữa nơi bao la hoang vắng ấy, khí phách của con người dường như “lừng lẫy”, hiên ngang tới mức núi non cũng phải rung chuyển.
Xách búa đánh tan năm bảy đống Ra tay đập bể mấy trăm hòn.
Những hành động “xách búa”, “ra tay” đi kèm với những động từ mạnh “đánh tan”, “đập bể” trong biện pháp nói quá đã vẽ nên chân dung vạm vỡ khỏe mạnh của người chí sĩ yêu nước. Đây là những chi tiết tả thực được lí tưởng hóa cao độ. Là người tù khổ sai ở Côn Lôn, công việc nặng nhọc chính của những người tù cách mạng đó là đập đá để xây nhà tù.
Họ phải dùng những dụng cụ vô cùng thô sơ như búa, xẻng để đập những ghè đá to và vững trong hoàn cảnh thời tiết khắc nghiệt cùng hoàn cảnh sống kham khổ lại dưới sự quản thúc đòn roi của bè lũ tay sai. Những hành động ấy đi vào trong thơ của Phan Châu Trinh không còn nhuốm màu bi thương mà hùng tráng vô cùng.
Ta như cảm nhận được sức mạnh dời non lấp bể của một trang nam nhi trí lớn, trong từng nhát búa bổ xuống không chỉ là sức mạnh thể chất phi thường mà còn là ý chí sắt đá, lòng căm thù giặc sâu sắc. Và có lẽ cũng chính vì như vậy mà Phan Châu Trinh coi những ngày tháng phải chịu khổ sai ở nơi đây chỉ là thử thách để tôi rèn ý chí và sức mạnh:
Tháng ngày bao quản thân sành sỏi, Mưa nắng càng bền dạ sắt son.
Ngày tháng càng dài, con người ta như càng kiên trì, sành sỏi hơn, càng nhiều khổ cực, nắng mưa dãi dầu, lòng con người ta như càng vững, càng tin hơn. Côn Đảo thực chất là nơi mà thực dân Pháp cố tình lập ra để giam cầm những chí sĩ yêu nước, những nhà cách mạng trong khổ sai và tra tấn, muốn làm thui chột ý chí chiến đấu của họ để tiêu tan đi mọi lí tưởng về một dân tộc tự do.
Nhưng chúng đã lầm, tinh thần sắt son của những chí sĩ cách mạng không những không mất đi mà giống như vàng càng thử qua lửa thì càng giá trị. Phan Châu Trinh đã coi những năm tháng này chỉ như thử thách tôi rèn bản thân và lí tưởng nơi ông chỉ có thể ngày càng rõ ràng, hun đúc, không bao giờ tàn lụi. Bởi ông đã tự coi mình là:
Những kẻ vá trời khi lỡ bước, Gian nan chi kể sự con con.
Ông tự cho mình là “kẻ vá trời”, người nhận trách nhiệm cao cả và vĩ đại vì sự bình yên và no ấm của muôn dân vì vậy khổ sai ở Côn Lôn chỉ là việc “con con” không đáng kể trong hành trình vĩ đại của ông. Cả bài thơ toát lên một khí phách kiên cường bất khuất với một giọng hào sảng, hiên ngang. Đó chính là tinh thần của những chí sĩ yêu nước cuối thế kỉ XIX với quyết tâm giải phóng dân tộc khỏi gông kìm nô lệ của chế độ thực dân.
Hình ảnh người chí sĩ yêu nước hiên ngang dõng dạc sẽ không thể phai mờ trong lòng những thế hệ sau, cổ vũ thế hệ tiếp tục bước lên phía trước với một khí phách kiên cường bất khuất, xứng đáng với cha ông ta ngày trước.
Mẫu Phân Tích Bài Thơ Đập Đá Ở Côn Lôn Chọn Lọc – Mẫu 2
Phan Châu Trinh (1872 – 1926) là một nhà chí sĩ cách mạng vĩ đại của dân tộc ta trong những năm đầu thế kỉ XX. Không chỉ vậy, ông còn sáng tác được nhiều tác phẩm thấm đượm tinh thần dân chủ và chứa chan tình yêu nước. Bài thơ “Đập đá ở Côn Lôn” đã thể hiện khí phách hiên ngang bất khuất của người chiến sĩ cách mạng trong cảnh tù đày.
Bài thơ viết theo thể thất ngôn bát cú Đường luật, mang tính hàm nghĩa sâu sắc:
“Làm trai đứng giữa đất Côn Lôn, Lừng lẫy làm cho lở núi non. Xách búa đánh tan năm bảy đống, Ra tay đập bể mấy trăm hòn. Tháng ngày bao quản thân sành sỏi, Mưa nắng chi sờn dạ sắt son. Những kẻ vá trời khi lỡ bước, Gian nan chi kể việc con con”
Nhan đề bài thơ là “Đập đá ở Côn Lôn” đã gợi ra cảnh lao động khổ sai của nhà thơ và các chiến sĩ yêu nước bị thực dân Pháp đày đọa tại nhà tù Côn Đảo. Năm 1908, sau vụ chống sưu thuế nổ ra ở Trung Kỳ, Phan Châu Trinh bị chính quyền thực dân bắt giam và đày ra Côn Đảo với cái án khổ sai chung thân.
Bốn câu đầu vừa tả thực cảnh đập đá, vừa biểu lộ một tâm thế, một ý chí. Chí nam nhi, chí làm trai coi việc “đứng giữa đất Côn Lôn” bị tù đày khổ sai là một thách thức nặng nề nhưng chẳng hề nao núng, vẫn “lừng lẫy làm cho lở núi non”. Hai từ “đứng giữa” biểu thị một tư thế hiên ngang, một tâm thế bất khuất trước uy vũ quân thù. Câu thơ thứ hai, nhất là cụm từ “làm cho lở núi non” thể hiện chí khí kiên cường trước cảnh ngộ bị quân thù đày đọa.
Các động từ mạnh “đánh tan” và “đập bể” vừa tả thực sức mạnh đập đá “năm bảy đống” và “mấy trăm hòn” của người tù cách mạng. Đồng thời ngụ ý một quyết tâm, một ý chí căm thù phá tan chốn ngục tù, lật đổ ách thống trị thực dân tàn bạo. Phép đối, cách dùng số từ, hàm súc, đa nghĩa làm nên giá trị nghệ thuật ở phần thực bài thơ:
“Xách búa đánh tan năm bảy đống, Ra tay đập bể mấy trăm hòn”
Hai câu năm và câu sáu đối nhau rất chỉnh. Lấy thời gian bị cầm tù (tháng ngày) đối với gian truân thử thách (mưa nắng), lấy thân dày dạn phong trần (thân sành sỏi) đối với tinh thần cứng cỏi trung kiên (dạ sắt son). Tất cả đã làm hiện lên hình ảnh một chiến sĩ cách mạng có tâm hồn và khí phách cao đẹp. “Thân sành sỏi” và “dạ sắt son” là hai hình ảnh ẩn dụ nói lên phẩm chất cách mạng của nhà thơ:
“Tháng ngày bao quản thân sành sỏi, Mưa nắng chi sờn dạ sắt son”
Việc sử dụng các từ ngữ “bao quản” và “chi sờn” biểu thị một thái độ sẵn sàng chấp nhận, một quyết tâm dám thách thức với bạo lực quân thù. Tinh thần ấy, ta bắt gặp nhiều trong “Nhật kí trong tù” của Hồ Chí Minh hơn ba mươi năm sau:
“Kiên trì và nhẫn nại, Không chịu lùi một phân; Vật chất tuy đau khổ, Không nao núng tinh thần” (Bốn tháng rồi)
Hai câu kết thể hiện bản lĩnh phi thường của những người có chí lớn, mưu đồ đại sự (vá trời) mà không thành (lỡ bước). Đó là những anh hùng thất thế mà vẫn hiên ngang, coi chuyện tù đày, gian nan chỉ là “việc con con” không đáng kể, không đáng nói. Câu kết toát lên một phong thái ung dung tự tại, rất ngạo nghễ của nhà thơ chiến sĩ:
“Những kẻ vá trời khi lỡ bước, Gian nan chi kể việc con con”
Ngôn ngữ hàm súc, vừa bình dị vừa cổ kính trang trọng. Người xưa thường lấy thơ để dãi bày cái tâm, để nói lên cái chí. Đó là tấm lòng sẵn sàng xả thân để cứu nước, sắt son thủy chung với dân tộc, bất khuất hiên ngang trước cảnh tù đày.
“Đập đá ở Côn Lôn” tiêu biểu cho thơ ca viết trong nhà tù thực dân của các chiến sĩ yêu nước và cách mạng đầu thế kỉ XX. Bài thơ có giọng điệu đĩnh đạc, hào hùng.
Mẫu Phân Tích Bài Thơ Đập Đá Ở Côn Lôn Tiêu Biểu – Mẫu 3
Có những người anh hùng dù bị gông tù giam cầm nhưng vẫn hiên ngang, ngẩng cao đầu hướng về tương lai. Có những người tù bị tra tấn dã man nhưng vẫn cất cao lời ca yêu nước, yêu dân. Bài “Đập đá ở Côn Lôn” của Phan Châu Trinh là một bài thơ tiêu biểu cho tinh thần như vậy, đồng thời khẳng định chí làm trai ở trên đời cần phải sống có lý tưởng, có mục tiêu.
Nhắc đến đảo Côn Lôn, chúng ta lại nhớ đến nhà tù Côn Đảo, nơi đã giam giữ biết bao nhiêu người con cách mạng. Nơi đó có máu, có nước mắt và có cả những khát khao được đập tung cánh cửa nhà tù, ra với thế giới bên ngoài để kháng chiến chống lại kẻ thù.
Bài thơ là tiếng hát, tiếng lòng của người anh hùng cách mạng được cất lên giữa gông cùm Côn Đảo. Giọng thơ hào hùng, đanh thép tạo nên âm hưởng chủ đạo cho cả bài thơ. Hai câu thơ mở đầu đã khẳng định chí làm trai khi sống trên đời này cần phải hiên ngang, bất khuất:
Làm trai đứng giữa đất Côn Lôn Lừng lẫy làm cho lở núi non
Hình ảnh một con người hiện lên giữa nhà tù Côn Lôn thật hiên ngang, trong tư thế ngẩng cao đầu. Dù bị giam cầm, bị khổ sai nhưng vẫn “lừng lẫy”, công việc đập đá nặng nhọc, vất vả nhưng đối với người chiến sỹ cách mạng nó chỉ là việc “con con”. Người tù bỗng trở nên hùng vĩ, to lớn, mang tầm vóc vĩ đại.
Như vậy ngay từ đầu bài thơ, tác giả như ném một tiếng thét, tiếng lòng đầy sức sống vào giữa chốn ngục tù tăm tối; khắc họa thành công người con cách mạng. Đây cũng chính là cảm hứng chính của bài thơ. Hành động đập đá được Phan Châu Trinh tái diễn rất chân thực, sinh động và không kém phần hào hùng. Nhịp thơ cứ thể dẫn ra, dồn dập:
Xách búa đánh tan năm bảy đống Ra tay đập bể mấy trăm hòn
Một loạt động từ mạnh xuất hiện liên tiếp trong hai câu thơ đã đặc tả sự mạnh mẽ, dứt khoát của người tù cách mạng. Việc đập đá chỉ là việc thường tình. Hình ảnh ước lệ “năm bảy đống”, “mấy trăm hòn” mang ý nghĩa phóng đại thể hiện sức mạnh phi thường, không thể địch nổi của người anh hùng cách mạng.
Cá tính mạnh mẽ, hiên ngang của người chiến sỹ ấy không chỉ dừng lại ở đó mà còn được tác giả tái hiện qua khí phách:
Tháng ngày bao quản thân sành sỏi Mưa nắng càng bền dạ sắt son
Giữa nơi đất khách quê người, tù ải khổ sai, hứng chịu sự giận dữ của thiên nhiên nhưng người tù vẫn hiên ngang, không hề sợ hãi. Ngược lại dù nắng mưa thì nó càng khiến cho “bền dạ sắt son”. Một ý chí, nghị lực đáng khâm phục và ngưỡng mộ. Hình ảnh mưa nắng hoàn toàn đối lập với hình ảnh người chiến sỹ cách mạng có lẽ là dụng ý nghệ thuật của tác giả. Và bài thơ khép lại bằng một hình ảnh hào hùng, kiên cường hơn nữa:
Những kẻ vá trời khi lỡ bước Gian nan chi kể việc con con
Người tù khổ sai chỉ còn việc bị đày đọa ở nhà tù Côn Đảo chỉ là “lỡ bước”, và tự nhận mình là kẻ “vá trời”. Khi làm việc lớn thì những việc như thế này không có gì làm chùn bước được. Những việc gian nan, chông gai còn rất nhiều nên người tù xem rằng không đáng kể lể. Một chí khí thật ngang tàng, một châm ngôn sống khiến người khác phải ngưỡng mộ
Phan Châu Trinh bằng ngòi bút phóng khoáng, giọng điệu thơ hào hùng đã khắc họa thành công hình ảnh người chiến sỹ cách mạng vẫn luôn ngang nhiên, ý chí quật cường. Đó là hình tượng của những người chiến sỹ cách mạng giữ nước, chống giặc ngoại xâm.
Mẫu Phân Tích Bài Thơ Đập Đá Ở Côn Lôn Hay Đặc Sắc – Mẫu 4
Bên cạnh vai trò của một nhà hoạt động cách mạng, Phan Châu Trinh còn được biết đến với tư cách là một nhà thơ. Bài thơ “Đập đá ở Côn Lôn” được ông sáng tác trong thời gian ông bị đày ở đảo Côn Lôn đã thể hiện khí phách quật cường của người tù cách mạng.
Được biết đến với cái tên “địa ngục trần gian”. Chính quyền thực dân đã biến nơi đây thành nơi giam giữ những nhà chiến sĩ cách mạng Việt Nam. Nhưng kẻ thù chỉ có thể làm nhục được thân thể họ chứ không thể làm nhụt ý chí của họ. Những câu thơ mở đầu đã gợi ra tư thế của kẻ làm trai:
“Làm trai đứng giữa đất Côn Lôn, Lừng lẫy làm cho lở núi non”
Mảnh đất Côn Lôn xa xôi, khí hậu lại khắc nghiệt. Côn Lôn có thể coi là mảnh đất của cái chết, huỷ diệt sinh mạng của con người. Giữa cái mảnh đất tử thần đó, người làm trai phải khẳng định được tư thế của mình. Từ láy “lừng lẫy” kết hợp với hình ảnh “làm cho lở núi non” cho thấy sự ngang hàng của con người trước núi non. Tư thế của người tù khổ sai thật đĩnh, đạc, hiên ngang, ngạo nghễ của một người anh hùng trong trời đất.
Đến hai câu thơ sau nhà thơ mới đi vào tả cụ thể việc đập đá ở Côn Lôn. Với nhà thơ, đây là một trong những biểu hiện cho việc làm trai giữa trời đất:
“Xách búa đánh tan năm bảy đống Ra tay đập bể mấy trăm hòn”
Những cụm động từ “xách búa”, “ra tay” đứng đầu câu tạo một chất giọng khỏe khoắn, hăng hái. Cùng với đó là các động từ “đánh tan”, “đập bể” gợi tả sức mạnh. Kết hợp với các số từ chỉ số lượng “dăm bảy đống”, “mấy trăm hòn” càng tôn thêm cho sức mạnh như vũ bão ấy. Cả hai câu thơ đầy khí thế, tưởng chừng như sẵn sàng đập tan những gì cứng rắn nhất. Ta cảm giác như trong hành động đập đá của người tù khổ sai ấy là một ý chí và một sức mạnh không có gì địch nổi.
Tinh thần, khí thế bừng bừng của người tù khổ sai ấy đã nâng lên thành một lời hứa chắc nịch :
“Tháng ngày bao quản thân sành sỏi, Mưa nắng càng bền dạ sắt son”
“Tháng ngày” là một khoảng thời gian dài, triền miên từ ngày này sang ngày khác. Nói đến tháng ngày lúc này chính là nhà thơ đang nói đến những ngày tháng ở Côn Lôn. “Thân sành sỏi” là thân phận của người tù khổ sai. Nhưng cụm từ “bao quản” đứng giữa câu thơ như một lời khẳng định chắc nịch tinh thần không sợ hiểm nguy của người tù. Còn “mưa nắng” là những hiện tượng của tự nhiên, nhưng ở đây được hiểu như là những hiểm nguy của cuộc sống tù đày nơi Côn đảo.
Nắng mưa ấy có thể làm xoáy mòn đá núi, nhưng không thể làm sờn lòng người tù cách mạng, “chi sờn dạ sắt son”. Cụm từ “dạ sắt son” là dạ rắn như sắt, đỏ như son, thuỷ chung như nhất. Dù nắng mưa có thế nào thì nó vẫn không bao giờ đổi thay. Hai câu thơ tả sức chịu đựng gian khổ, thử thách nghe như một lời tự khẳng định và như một lời thề thiêng liêng.
Bài thơ kết thúc với lời khẳng định:
“Những kẻ vá trời khi lỡ bước, Gian nan chi kể việc con con”
Với người tù này, thân phận tù đày chỉ là một phút sa cơ, gặp tai ách rủi ro trên bước đường hoạt động cách mạng. Họ gọi mình là “những kẻ vá trời”. Câu thơ gợi nhắc cho ta đến câu chuyện Nữ Oa vá trời. Thì ra những kẻ đập đá, làm lở núi non trên kia là những kẻ đang luyện đá vá trời, đang đưa vai gánh vác vận mệnh của quốc gia, dân tộc. Họ không phải là những người tù khổ sai bình thường.
Như vậy, “Đập đá ở Côn Lôn” là một bài thơ hấp dẫn. Với một khí phách hiên ngang, ngạo nghễ thì người tù đã khẳng định bản lĩnh cách mạng của mình, với niềm tin vào tương lai tốt đẹp của đất nước.
Mẫu Phân Tích Bài Thơ Đập Đá Ở Côn Lôn Hay Sâu Sắc – Mẫu 5
“Đập đá ở Côn Lôn” là một trong những bài thơ tiêu biểu của nhà thơ Phan Châu Trinh. Qua bài thơ, nhà thơ muốn nhấn mạnh vào mạch chảy dào dạt của chủ nghĩa yêu nước, chủ nghĩa anh hùng trong truyền thống dân tộc Việt Nam
Phan Châu Trinh là một trong những chí sĩ cách mạng nổi tiếng đầu thế kỷ XX. Bài thơ Đập đá ở Côn Lôn làm trong thời gian ông bị đày ở đảo Côn Lôn thể hiện khí phách quật cường, một bản lĩnh ngang tầm với dũng sĩ thần thoại.
Chắc hẳn không ai là không từng nghe đến cái tên nhà tù Côn Đảo – nơi được mệnh danh là địa ngục trần gian. Chính quyền thực dân Pháp sử dụng nơi này với mục đích giam giữ những nhà cách mạng của dân tộc. Chúng không chỉ tra tấn họ bằng những cực hình mà còn bắt họ phải lao động khổ sai. Trong đó, đập đá là một trong những công việc cực nhọc nhất. Dù vậy, người tù cách mạng vẫn hiện lên với nét đẹp hiên ngang, phong thái cứng cỏi ngang tàng của người anh hùng cứu nước.
Bốn câu thơ đầu tác giả miêu tả cảnh tượng đập đá của người tù và cũng bằng những hình ảnh ấy mà khắc họa dáng vóc phi thường của người anh hùng đấng nam nhi:
“Làm trai đứng giữa đất Côn Lôn”
Câu mở đầu, tác giả phác ra bối cảnh không gian, gợi mở âm hưởng hùng tráng bằng tư thế hiên ngang, sừng sững của phận “làm trai” – đầu đội trời, chân đạp đất kiêu hùng. Ông cha ta cũng từng có câu: “Làm trai cho đáng nên trai”. Nguyễn Công Trứ thì viết:
“Chí làm trai Nam, Bắc, Tây, Đông Cho phí sức vẫy vùng trong bốn bể”
Điều đó cho thấy quan niệm về chí trai, làm trai có mạch nguồn trong quan niệm nhân sinh truyền thông. Trong câu thơ của Phan Châu Trinh quan niệm ấy được khẳng định trong một bối cảnh cụ thể: “Làm trai đứng giữa đất Côn Lôn” là “đứng giữa” biển – trời – đất, thật kiêu hãnh, đường hoàng, đúng là tư thế của người làm chủ giang sơn.
Ba câu thơ tiếp theo, qua những hình ảnh chân thực diễn tả công việc nặng nhọc (khai thác đá) tác giả đã khắc họa thành những hình ảnh biểu trưng cho tầm vóc sức mạnh dời non lấp bể, kinh thiên động địa của nhân vật trữ tình.
Những hành động mạnh mẽ cho phép ta hình dung ra hình ảnh người dũng sĩ với sức vóc thần kỳ đang xung trận: “xách búa”, “ra tay”; và “lừng lẫy” những chiến công “lở núi non”, “đánh tan năm bảy đống”, “đập bể mấy trăm hòn”. Những từ ngữ cực tả sức mạnh dũng mãnh đã làm nổi bật hình tượng con người trong tư thế ngạo nghễ, lớn ngang tầm vũ trụ. Giữa không gian biển trời bao la sừng sững một tượng đài kết bằng những hình khối phi thường.
Bốn câu cuối bộc lộ trực tiếp cảm xúc và suy nghĩ của người anh hùng:
“Tháng ngày bao quản thông sành sỏi, Mưa nắng càng bền dạ sắt son. Những kẻ vá trời khi lỡ bước, Gian nan chi kể việc con con”
“Thân sành sỏi” và “ạ sắt son” sẽ bền bỉ trụ lại được cùng “tháng ngày”, “mưa nắng”. Thế đối lập ở câu thứ 5 và thứ 6 đã thể hiện sự kiên tâm, vững trí của nhà cách mạng dù trong bất kỳ hoàn cảnh khắc nghiệt nào. Tấm lòng thủy chung, son sắt “mài chăng khuyết, nhuộm chăng đen” (Nguyễn Trãi) kia cũng là sự kế thừa truyền thống anh hùng bất khuất đã được khẳng định trong lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc Việt Nam. Vững vàng đến “trơ gan cùng tuế nguyệt”, đến ngạo nghễ đã là đạo sống, phẩm cách của người chiến sĩ chẳng tiếc thân mình cho sự nghiệp chung.
Phan Châu Trinh cũng xuất thân từ Nho học, ở những vần thơ này ta thấy bản lĩnh của nhà nho đã hòa thấm thuần thục với tinh thần yêu nước, ý chí cách mạng. Trong bối cảnh đầy những gian nan, thử thách hồi đầu thế kỷ XX người chiến sĩ dám dấn thân vì giang sơn xã tắc cũng phải là những con người bất chấp hy sinh, nguy khó, biết quên thân mình. Có khi còn phải biết gồng mình lên, chiến thắng hoàn cảnh bằng ý chí.
Hai chữ “vá trời” lấy từ tích Nữ Oa vá trời. Tầm vóc, sức mạnh ở đây đã được thi vị hóa đến mức thần kỳ, giống như bà Nữ Oa trong truyền thuyết đội đá vá trời. Hình ảnh “những kẻ vá trời” vừa thực vừa bay bổng, khoa trương. Thực ở mức liên hệ với hình ảnh những người tù lao động khổ sai đập đá, làm lở núi non đã được miêu tả ở bốn câu thơ đầu. Bay bổng, khoa trương ở lối ví với nhân vật trong thần tích.
Hai câu thơ cuối này gợi tả sự đối lập giữa cái lớn lao, kì vĩ (vá trời) với thực tế gian nan chỉ là “việc con con”. Sự đối lập ấy là kết quả của một ý chí sắt đá, niềm tin lớn vào sự nghiệp chính nghĩa, kẻ vá trời bằng sức mạnh đội đá vá trời có thể đè bẹp mọi trở ngại gian nan. Thực tế thì những khó khăn tác giả đang phải đương đầu không “con con” chút nào nhưng chỉ có bằng cách ấy, bằng ý chí quật cường tích tụ từ nguồn mạch dân tộc người chiến sĩ mới có thể tiếp tục được con đường dằng dặc chông gai trước mắt. Đó cũng là một cuộc chiến thắng chính mình.
Bài thơ “Đập đá ở Côn Lôn” đã đóng góp phần vào mạch chảy dào dạt của chủ nghĩa yêu nước, chủ nghĩa anh hùng trong truyền thống dân tộc Việt Nam.
