Đêm Nay Bác Không Ngủ ❤️️ Nội Dung, Nghệ Thuật, Phân Tích ✅ Chia Sẻ Các Sơ Đồ Tư Duy, Gợi Ý Soạn Bài, Xuất Xứ Và Hoàn Cảnh.
NỘI DUNG CHÍNH
Nội Dung Bài Thơ Đêm Nay Bác Không Ngủ
Bài thơ Đêm nay Bác không ngủ kể về một đêm không ngủ của Hồ Chí Minh trên đường đi chiến dịch trong thời kì kháng chiến chống Pháp, qua đó thể hiện tấm lòng yêu thương sâu sắc của Bác Hồ với nhân dân và bộ đội Việt Nam. Sau đây là nội dung bài thơ
Đêm nay Bác không ngủ
Tác giả: Minh Huệ
Anh đội viên thức dậy
Thấy trời khuya lắm rồi
Mà sao Bác vẫn ngồi
Đêm nay Bác không ngủ.
Lặng yên bên bếp lửa
Vẻ mặt Bác trầm ngâm
Ngoài trời mưa lâm thâm
Mái lều tranh xơ xác
Anh đội viên nhìn Bác
Càng nhìn lại càng thương
Người Cha mái tóc bạc
Đốt lửa cho anh nằm
Rồi Bác đi dém chăn
Từng người từng người một
Sợ cháu mình giật thột
Bác nhón chân nhẹ nhàng
Anh đội viên mơ màng
Như nằm trong giấc mộng
Bóng Bác cao lồng lộng
Ấm hơn ngọn lửa hồng
Thổn thức cả nỗi lòng
Thầm thì anh hỏi nhỏ:
Bác ơi! Bác chưa ngủ?
Bác có lạnh lắm không?
Chú cứ việc ngủ ngon
Ngày mai đi đánh giặc!
Vâng lời anh nhắm mắt
Nhưng bụng vẫn bồn chồn
Không biết nói gì hơn
Anh nằm lo Bác ốm
Lòng anh cứ bề bộn
Vì Bác vẫn thức hoài
Chiến dịch hãy còn dài
Rừng lắm dốc lắm ụ
Đêm nay Bác không ngủ
Lấy sức đâu mà đi!
…Lần thứ ba thức dậy
Anh hốt hoảng giật mình
Bác vẫn ngồi đinh ninh
Chòm râu im phăng phắc
Anh vội vàng nằng nặc
Mời Bác ngủ Bác ơi!
Trời sắp sáng mất rồi
Bác ơi, mời Bác ngủ!
Chú cứ việc ngủ ngon
Ngày mai đi đánh giặc
Bác thức thì mặc Bác
Bác ngủ không an lòng
Bác thương đoàn dân công
Đêm nay ngủ ngoài rừng
Rải lá cây làm chiếu
Manh áo phủ làm chăn
Trời thì mưa lâm thâm
Làm sao cho khỏi ướt
Càng thương càng nóng ruột
Mong trời sáng mau mau
Anh đội viên nhìn Bác
Bác nhìn ngọn lửa hồng
Lòng vui sướng mênh mông
Anh thức luôn cùng Bác
Đêm nay Bác ngồi đó
Đêm nay Bác không ngủ
Vì một lẽ thường tình
Bác là Hồ Chí Minh.
Chia sẻ 🌿Viếng Lăng Bác [Viễn Phương] 🌿 Nội Dung, Nghệ Thuật, Phân Tích
Về Nhà Thơ Minh Huệ
Tổng hợp một số thông tin về nhà thơ Minh Huệ:
- Minh Huệ (1927-2003), tên khai sinh là Nguyễn Đức Thái, quê ở thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An
- Ông là một trong số các nhà thơ hiện đại của Việt Nam, bắt đầu sáng tác năm 24 tuổi, sớm tham gia cuộc Tổng khởi nghĩa năm 1945 và đã giữ nhiều vai trò quan trọng trong bộ máy chính quyền.
- Tác giả Minh Huệ là cán bộ tuyên truyền thời kì chống Pháp, sau hoà bình từng làm trưởng ty văn hoá, chủ tịch hội văn nghệ tỉnh Nghệ An.
- Các tác phẩm tiêu biểu của Minh Huệ: Dòng máu Việt Hoa, Đêm nay Bác không ngủ, Đất chiến hào, Tiếng hát quê hương, Thưởng thức thơ viết về Bác Hồ,…
Về Tác Phẩm Đêm Nay Bác Không Ngủ
Về tác phẩm Đêm nay Bác không ngủ, bài thơ thuộc thể thơ 5 chữ. Nội dung chính của tác phẩm kể về một đêm không ngủ của Bác Hồ trên đường đi chiến dịch, bài thơ đã thể hiện tấm lòng yêu thương sâu sắc, rộng lớn của Bác với bộ đội và nhân dân, đồng thời thể hiện tình cảm yêu kính, cảm phục của người chiến sĩ đối với vị lãnh tụ kính yêu.
Đọc hiểu 💚 Bài Thơ Con Cò Của Chế Lan Viên 💚 Những Mẫu Phân Tích Hay Nhất
Hoàn Cảnh Sáng Tác Bài Thơ Đêm Nay Bác Không Ngủ
Thohay.vn chia sẻ cho bạn thông tin về hoàn cảnh sáng tác bài thơ Đêm nay Bác không ngủ như sau:
- Bài thơ viết năm 1951
- Bài thơ dựa trên sự kiện trong chiến dịch Biên giới cuối năm 1950, Bác Hồ trực tiếp ra mặt trận theo dõi và chỉ huy cuộc chiến đấu của bộ đội và nhân dân ta. Bài thơ “Đêm nay Bác không ngủ” miêu tả hoàn cảnh khi mọi người ngủ ở túp lều tranh.
Ý Nghĩa Nhan Đề Bài Thơ Đêm Nay Bác Không Ngủ
Tiếp theo, hãy cùng tìm hiểu về ý nghĩa nhan đề bài thơ Đêm nay Bác không ngủ nhé!
Nhan đề bài thơ “Đêm nay Bác không ngủ” chỉ là một trong vô vàn những đêm không ngủ của Bác. Không ngủ vì lo việc nước và thương bộ đội, dân công là lẽ thường tình, vì Bác là Hồ Chí Minh – vị lãnh tụ của dân tộc và người cha thân yêu của quân đội ta. Cuộc đời Người đã dành trọn vẹn cho nhân dân, Tổ quốc. Đó chính là lẽ sống nâng niu tất cả chỉ quên mình của Bác mà mọi người dân đều thấu hiểu và kính phục.
Xem thêm🌱 Bài Thơ Ánh Trăng [Nguyễn Duy] 🌱 Nội Dung Tác Phẩm, Giá Trị, Phân Tích
Bố Cục Bài Thơ Đêm Nay Bác Không Ngủ
Bố cục bài thơ Đêm nay Bác không ngủ được chia thành 3 phần:
- Đoạn 1 (Từ đầu … đến “Lấy sức đâu mà đi“): Anh đội viên thức dậy lần thứ nhất.
- Đoạn 2 (Tiếp theo … đến “Anh thức luôn cùng Bác“): Anh đội viên thức dậy lần thứ ba.
- Đoạn 3 (Còn lại): Suy nghĩ của anh đội viên về Bác.
Giá Trị Tác Phẩm Đêm Nay Bác Không Ngủ
Giá trị tác phẩm Đêm nay Bác không ngủ được đúc kết như sau:
Giá trị nội dung
- Qua bài thơ, ta hiểu hơn về tấm lòng yêu thương vô bờ bến của Bác Hồ đối với nhân dân Việt Nam nói chung.
- Tình cảm yêu kính, ngưỡng mộ, trân trọng của người chiến sĩ đối với vị lãnh tụ.
Giá trị nghệ thuật
- Thể thơ 5 chữ, có nhiều vần liền thích hợp với lối kể chuyện.
- Phương thức biểu đạt tự sự, kết hợp nhuần nhuyễn các yếu tố biểu cảm và miêu tả.
- Hình ảnh, chi tiết giản dị, chân thực, cảm động.
Có thể bạn sẽ quan tâm 🔻 Khúc Hát Ru Những Em Bé Lớn Trên Lưng Mẹ 🔻 Sơ Đồ Tư Duy, Dàn Ý
Dàn Ý Đêm Nay Bác Không Ngủ
Gợi ý cách lập dàn ý phân tích bài thơ Đêm nay Bác không ngủ chi tiết nhất.
I. Mở bài
- Khái quát những hiểu biết của bản thân về Bác Hồ – vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc
- Giới thiệu khái quát về tác giả Minh Huệ
- Giới thiệu về bài thơ “Đêm nay Bác không ngủ” (xuất xứ, khái quát giá trị nội dung, giá trị nghệ thuật…)
II. Thân bài
1. Lần thứ nhất thức dậy của anh đội viên
– Hoàn cảnh sống: trời khuya,giữ nũi rừng, trời mưa lâm thâm
– Ngạc nhiên, băn khoăn đến khắc khoải khi thấy Bác vẫn ngồi bên bếp lửa
– Nhìn, dõi theo những hành động, cử chỉ, việc làm của Bác:
- Đốt lửa
- Dém chăn cho từng người một
- Nhón chân nhẹ nhàng
→ Yêu thương, quan tâm, lo lắng cho các chiến sĩ, các đội viên
– Mơ màng như nằm trong một giấc mộng đẹp
– Thổn thức, thì thầm, lo Bác ốm
⇒ Thương yêu, cảm phục trước những hành động của Bác
2. Lần thứ ba thức dậy của anh đội viên
– Hốt hoảng, giật mình, nằng nặc mời Bác đi ngủ
=> Từ láy “nằng nặc”cùng nghệ thuật đảo trật tự từ diễn tả tăng dần mức độ bồn chồn, tình cảm lo lắng chân thành của anh đội viên dành cho Bác
– Lòng vui sướng mênh mông, anh thức luôn cùng Bác: niềm vui vì hiểu được nỗi lòng của Bác- tình thương, sự lo lắng cho đoàn dân công
⇒ Qua diễn biến tâm trạng của anh đội viên đã cho thấy tình cảm của anh đội viên nói riêng, của những người lính và nhân dân Việt Nam nói chung đối với Bác. Đó là sự yêu kính, biết ơn và niềm hạnh phúc trước tình yêu thương và sự quan tâm của Bác
3. Hình tượng Bác Hồ
– Anh đội viên cho rằng việc Bác không ngủ là “lẽ thường tình” – đó là phát hiện mang tính chân lý: tình yêu thương, sự bao dung của Người không chỉ là biểu hiện đơn lẻ, đó là nhân cách của Người- nhân cách vĩ đại, ngời sáng.
– Cuộc đời cách mạng Người trải qua nhiều sóng gió, nhiều đêm không ngủ:
- Thời kì bị chính quyền Tưởng Giới Thạch giam cầm: “ Một canh… hai canh… lại ba canh/ Trằn trọc suốt đêm giấc chẳng lành”
- Khi tham gia chiến dịch Việt Bắc- Thu Đông: “ Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ/ Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà”
⇒ Sự hi sinh thầm lặng của Hồ Chí Minh cho dân tộc Việt Nam.
III. Kết bài
– Khái quát giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ:
- Nội dung: bài thơ đã thể hiện tấm lòng yêu thương sâu sắc, rộng lớn của Bác với bộ đội và nhân dân,tình cảm yêu kính, cảm phục của người chiến sĩ đối với lãnh tụ
- Nghệ thuật: thể thơ năm chữ, kết hợp nhiều phương thức biểu đạt, sử dụng chi tiết giản dị,…
– Cảm nhận của bản thân về Bác
Soạn Bài Đêm Nay Bác Không Ngủ
Tham khảo ngay cách trả lời các câu hỏi trong phần soạn bài Đêm nay Bác không ngủ sau đây.
👉Câu 1 trang 31 SGK Ngữ văn 6 tập 2: Bài thơ có những nhân vật nào? Tìm các chi tiết liên quan đến hoàn cảnh xuất hiện của các nhân vật. Kể lại câu chuyện trong bài thơ dựa theo trật tự thời gian (khoảng 9 – 10 dòng).
Đáp án:
- Bài thơ có hai nhân vật: Bác Hồ và anh đội viên.
- Các chi tiết liên quan đến hoàn cảnh xuất hiện của các nhân vật:
Trời khuya lắm rồi
Lặng yên bên bếp lửa
Ngoài trời mưa lâm thâm
Mái lều tranh xơ xác
👉Câu 2 trang 31 SGK Ngữ văn 6 tập 2: Liệt kê các chi tiết thể hiện tình cảm của Bác đối với các chiến sĩ và dân công. Chi tiết nào gây ấn tượng nhất cho em?
Đáp án:
– Các chi tiết thể hiện tình cảm của Bác đối với các chiến sĩ và dân công:
- Đốt lửa cho anh nằm
- Bác đi dém chăn cho từng người một, sợ cháu giật mình Bác nhón chân nhẹ nhàng.
- Bác khuyên anh ngủ ngon để đi đánh giặc.
- Bác thương đoàn công dân ngủ ngoài rừng, lấy lá cây làm chiếu, manh áo làm chăn.
– Chi tiết gây ấn tượng nhất cho em: Bác đi dém chăn cho từng người một, sợ cháu giật mình Bác nhón chân nhẹ nhàng. Bởi em thấy rõ được tình cảm yêu thương mà Bác dành cho mọi người.
👉Câu 3 trang 31 SGK Ngữ văn 6 tập 2: Tìm các chi tiết thể hiện tình cảm của anh đội viên dành cho Bác Hồ (từ dòng 1 đến dòng 44). Chi tiết nào đem lại cho em nhiều cảm xúc nhất?
– Các chi tiết thể hiện tình cảm của anh đội viên dành cho Bác Hồ (từ dòng 1 đến dòng 44):
- Lo lắng khi thấy Bác chưa đi ngủ.
- Anh càng nhìn lại càng thương Bác.
- Hỏi thăm Bác xem vì sao Bác không ngủ, Bác có lạnh không.
- Lo lắng sợ Bác sẽ ốm.
– Chi tiết đem lại cho em nhiều cảm xúc nhất: Anh càng nhìn lại càng thương Bác. Bởi em thấy rõ được tình cảm dạt dào chan chứa trong lòng anh đội viên dành cho Bác.
👉Câu 4 trang 32 SGK Ngữ văn 6 tập 2: Câu thơ “Đêm nay Bác không ngủ” được điệp lại mấy lần trong bài thơ? Ý nghĩa của sự điệp lại này là gì?
Đáp án: Câu thơ “Đêm nay Bác không ngủ” được điệp lại ba lần trong bài thơ.
=> Ý nghĩa nhấn mạnh sự việc Bác không ngủ đêm nay vì thao thức, vì lo lắng cho dân quân.
👉Câu 5 trang 32 SGK Ngữ văn 6 tập 2: Hãy chỉ ra một số yếu tố miêu tả trong văn bản và nêu tác dụng qua một ví dụ cụ thể.
Đáp án:
-Một số yếu tố miêu tả trong văn bản:
- Quan sát ngoại hình, cử chỉ, điệu bộ của Bác: vẻ mặt trầm ngâm, mái tóc bạc, Bác đi dém chăn nhón chân nhẹ nhàng, Bác ngồi đinh ninh, chòm râu im phăng phắc
- Quan sát thiên nhiên, khung cảnh: mưa lâm thâm, mái lều tranh xơ xác
-Tác dụng qua một ví dụ cụ thể về miêu cả cảnh thiên nhiên cho chúng ta thấy được thời tiết lạnh giá, hoàn cảnh ngặt nghèo, khốn khó tại nơi chiến trường.
👉Câu 6 trang 32 SGK Ngữ văn 6 tập 2: Đoạn trích sau là toàn bộ câu chuyện mà Minh Huệ được nghe kế lại về Bác. Đọc đoạn trích và thực hiện yêu cầu bên dưới:
“Một đêm, Bác Hồ ghé vào một lán bộ đội giữa rừng. Một đội viên tỉnh giấc thấy có một cụ già Nùng đang tiếp củi vào bếp lửa giữa lán. Bóng ông cụ và ánh lửa như đang toả sáng, xua đi bóng tối và cái lạnh lẽo của núi rừng. Anh trùm kín thêm áo trấn thủ lên đầu định ngủ tiếp nhưng linh tính mách bảo anh một điều gì đó. Anh ló đầu ra, căng mắt quan sát và nhận ra Bác Hồ. Anh vùng dậy sung sướng định reo lên nhưng không hiểu sao, anh chỉ lại run run khẽ thốt:
– Bác ơi, sao Bác chưa ngủ ạ? Thưa Bác, mời Bác đi ngủ…
Bác cười hiền, đầm ấm:
– Được, cháu cứ ngủ ngon, Bác sẽ đi ngủ.
Vâng lời Bác, anh đội viên trở về sạp. Nhưng làm sao có thể ngủ được khi được gặp Bác Hồ và Bác Hồ còn thức. Thế là anh lại vùng dậy, nài nỉ mời Bác đi ngủ kẻo trời sắp sáng. Bác lại âu yếm bảo: “Cháu cứ việc ngủ ngon, ngày mai đi đánh giặc. Cháu ngủ ngon là Bác khoẻ. Bác không buồn ngủ vì trời lạnh còn nhiều bộ đội và dân công ngủ ngoài rừng.”…”.
Chỉ ra sự giống nhau, khác nhau giữa đoạn trích và bài thơ của Minh Huệ.
Đáp án:
*Giống:
- Đều nêu rõ cốt truyện Bác Hồ quan tâm chăm sóc mọi người dưới sự chứng kiến của anh đội viên, cuộc trò chuyện giũa anh và Bác. Qua đó thấy được tình cảm yêu thương của Bác dành cho mọi người và tình cảm của anh đội viên dành cho bác.
*Khác:
- Hình thức: Một bên là tự sự, một bên là thơ trữ tình.
- Bài thơ là góc nhìn của anh đội viên được Minh Huệ truyền tải lại, bày tỏ nhiều cảm xúc hơn.
- Đoạn trích là câu chuyện Minh Huệ được nghe kể, chủ yếu là kể lại tối hôm đó.
Đọc hiểu🌿 Bài Thơ Bếp Lửa [Bằng Việt] 🌿 Nội Dung, Nghệ Thuật
Giáo Án Đêm Nay Bác Không Ngủ
Chia sẻ nội dung giáo án Đêm nay Bác không ngủ cho những bạn đọc đang cần.
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC
1.Kiến thức: Củng cố, khắc sâu kiến thức về văn bản Đêm nay Bác không ngủ.
2. Năng lực
a. Năng lực chung:
- Năng lực tự chủ và tự học: Tìm kiếm thông tin, đọc sách giáo khoa, quan sát tranh ảnh để hiểu về văn bản đã học
- Năng lực giao tiếp và hợp tác: Thảo luận nhóm để thực hiện phiếu học tập, hợp tác giải quyết vấn đề để hiểu về văn bản đã học.
- Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo: Năng lực trình bày và trao đổi thông tin trước lớp
b. Năng lực riêng:
- Năng lực thu thập thông tin liên quan đến văn bản Đêm nay Bác không ngủ.
- Năng lực trình bày suy nghĩ, cảm nhận của cá nhân về văn bản Đêm nay Bác không ngủ.
- Năng lực hợp tác khi trao đổi, thảo luận về thành tựu nội dung, nghệ thuật, ý nghĩa của bài thơ.
- Năng lực phân tích, so sánh đặc điểm nghệ thuật của bài thơ với các văn bản thơ khác có cùng chủ đề.
c. Phẩm chất:
- Chăm chỉ: Có ý thức vận dụng kiến thức, kĩ năng học được ở nhà trường, trong sách báo và từ các nguồn tin cậy khác vào học tập và đời sống hằng ngày.
- Trách nhiệm: Có ý thức tham gia thảo luận nhóm để thống nhất vấn đề. Xây dựng thái độ hòa nhã khi tham gia làm việc nhóm. Có trách nhiệm trong việc trình bày lắng nghe và phản biện.
II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
- Học liệu: Ngữ liệu/ Sách giáo khoa, phiếu học tập.
- Thiết bị: Máy tính, máy chiếu.
III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
- Khởi động:
- Mục tiêu: Tạo tâm thế và định hướng chú ý cho HS; tạo vấn đề vào chủ đề.
- Nội dung: HS trả lời câu hỏi.
- Sản phẩm: Câu trả lời/chia sẻ của HS bằng ngôn ngữ.
- Tổ chức hoạt động:
– GV đặt câu hỏi gợi dẫn: Buổi tối, thường mấy giờ em đi ngủ? Có khi nào em mất ngủ không? Em cảm thấy lúc đó như thế nào?
– HS chia sẻ, trả lời câu hỏi.
– GV dẫn vào bài học.
HỆ THỐNG LẠI KIẾN THỨC
- Mục tiêu: Hệ thống lại và nắm vững những nội dung chính của VB Đêm nay Bác không ngủ.
- Nội dung: HS thảo luận, trả lời câu hỏi được phân công.
- Sản phẩm: Câu trả lời của HS.
- Tổ chức thực hiện:
| HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS | DỰ KIẾN SẢN PHẨM |
| NV1: Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ – GV yêu cầu HS nhắc lại những nét chính về tác giả, tác phẩm. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ – HS chuẩn bị trình bày trước lớp. Bước 3: Báo cáo kết quả – GV mời một số HS trình bày kết quả trước lớp, yêu cầu cả lớp lắng nghe, nhận xét. Bước 4: Nhận xét, đánh giá – GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức. NV2: Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ – GV đặt câu hỏi: + Trong đêm, anh đội viên thức dậy mấy lần? Mỗi lần thức dậy, anh nhìn thấy điều gì? Tâm trạng của anh như thế nào? + Em có nhận xét gì về tình cảm của anh đội viên đối với Bác? Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ – HS chuẩn bị trả lời câu hỏi. Bước 3: Báo cáo kết quả – GV mời một số HS trả lời câu hỏi trước lớp, yêu cầu cả lớp lắng nghe, nhận xét, bổ sung. Bước 4: Nhận xét, đánh giá – GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức. NV2: Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ – GV yêu cầu HS thảo luận theo cặp, suy nghĩ trả lời câu hỏi: + Nêu hình dáng, cử chỉ, tâm trạng của Bác Hồ trong đêm. + Vì sao Bác Hồ không ngủ?Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ – HS thảo luận theo cặp, suy nghĩ trả lời câu hỏi. Bước 3: Báo cáo kết quả – GV mời một số HS trình bày kết quả trước lớp, yêu cầu cả lớp lắng nghe, nhận xét, bổ sung. Bước 4: Nhận xét, đánh giá– GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức. NV3: Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ – GV yêu cầu HS thảo luận theo bàn, tổng kết về nội dung, ý nghĩa và nghệ thuật của VB. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ – HS thực hiện nhiệm vụ. Bước 3: Báo cáo kết quả – GV mời một số HS trình bày kết quả trước lớp, yêu cầu cả lớp lắng nghe, nhận xét. Bước 4: Nhận xét, đánh giá – GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức. | I. Tìm hiểu chung 1. Tác giả – Minh Huệ (Nguyễn Đức Thái- 1927) – Quê quán: Nghệ An, làm thơ từ thời kháng chiến chống TD Pháp. 2. Tác phẩm – Sáng tác: 1951. – Hoàn cảnh sáng tác: Bài thơ được gợi cảm hứng từ việc tác giả được nghe kể về một câu chuyện của thật của Bác khi đi chiến dịch Biên giới 1950. – Là một trong những bài thơ nổi tiếng viết về chủ tịch Hồ Chí Minh. – Các nhân vật: anh đội viên và Bác Hồ- Kể theo trật tự thời gian. – Thể thơ: thơ năm chữ – Phương thức biểu đạt: Biểu cảm kết hợp với tự sự và miêu tả. – Bố cục: + Đoạn 1 (Từ đầu … đến “Lấy sức đâu mà đi“): Anh đội viên thức dậy lần thứ nhất. + Đoạn 2 (Tiếp theo … đến “Anh thức luôn cùng Bác“): Lần thứ ba anh đội viên thức dậy + Đoạn 3 (Còn lại): Suy nghĩ của anh đội viên về Bác. II. Kiến thức trọng tâm 1. Nhân vật anh đội viên * Hoàn cảnh: – Thời gian: trời đã về khuya. – Không gian: mái lều tranh “xơ xác”, trời mưa “lâm thâm”. => Lạnh giá, thiếu thốn, khó khăn. * Lần thức dậy đầu tiên: – Thái độ: ngạc nhiên, băn khoăn đến khắc khoải, lo lắng cho sức khỏe của Bác. – Hành động: nhìn và dõi theo những cử chỉ, hành động của Bác – Tâm trạng: + Mơ màng như nằm trong giấc mộng đẹp đẽ, ấm áp. + Thổn thức, thì thầm xúc động . * Lần thứ ba thức dậy: + Hốt hoảng, giật mình, nằng nặc mời Bác ngủ. + Đồng cảm, thấu hiểu “Anh đội viên nhìn Bác/ Bác nhìn ngọn lửa hồng”. + Niềm vui sướng khi hiểu được tấm lòng, sự vĩ đại của và hạnh phúc khi được thức cùng Bác. * Nghệ thuật: tác giả đã sử dụng nhiều biện pháp nghệ thuật đặc sắc. – Các từ láy giàu giá trị biểu cảm – Điệp từ : “càng”, “mời Bác ngủ” – Nghệ thuật ẩn dụ, so sánh. => Nhận xét: – Anh đội viên thể hiện tình cảm thân thiết, ngưỡng mộ với Bác Hồ. => Tình cảm yêu kính của anh đội viên, cũng như của tác giả và toàn dân tộc Việt Nam với Bác. 2. Hình ảnh Bác Hồ – Hình dáng: vẫn ngồi, lặng yên, trầm ngâm, chòm râu im phăng phắc, bóng Bác cao lồng lộng – Cử chỉ: đốt lửa, dém chăn, nhón chân nhẹ nhàng. → Sự lo lắng, chăm sóc ân cần, tình yêu thương của Bác với chiến sĩ – Tâm trạng: lo lắng, không ngủ, thương đoàn dân công, mong trời sáng → Bác lặng trong những ưu tư, suy tư. Hình ảnh Bác vừa to lớn, vĩ đại vừa gần gũi, ân tình. – Lời nói: Chú cứ việc ngủ ngon, không an lòng, thương đoàn dân công =>Tình cảm, lòng yêu thương bao la rộng lớn. Sự hi sinh vĩ đại, lo cho dân hơn cho mình. * Nghệ thuật :– Các từ láy gợi hình. – So sánh, ẩn dụ. – Điệp ngữ “Đêm nay” nhấn mạnh việc nhiều đêm không ngủ => Bác thức là một lẽ thường tình. III. Tổng kết bài học 1. Nội dung a. Nội dung – Câu chuyện cảm động về tấm lòng yêu thương sâu sắc của bác đối với anh bộ đội và nhân dân qua cảm nhận của người chiến sĩ. – Tình cảm yêu mến, kính phục của người chiến sĩ đối với Bác Hồ. b. Ý nghĩa – Thể hiện tấm lòng yêu thương bao la của Bác đối với bộ đội và nhân dân; tình cảm kính yêu, cảm phục của nhân dân, bộ đội đối với Bác. 2. Nghệ thuật – Thể thơ 5 chữ. – Kết hợp tự sự, miêu tả và biểu cảm. – Lời thơ giản dị, có nhiều h/a thể hiện tình cảm tự nhiên, chân thành. |
HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP – VẬN DỤNG
- Mục tiêu: HS khái quát lại nội dung bài học thông qua hệ thống câu hỏi và bài tập.
- Nội dung: HS thảo luận, hoàn thành phiếu học tập
- Sản phẩm: Câu trả lời của các câu hỏi, bài tập.
- Tổ chức thực hiện:
NV1:-GV phát đề cho HS, yêu cầu HS tự hoàn thành BT.
Câu 1: Bài thơ ra đời trong hoàn cảnh nào?
| A. Trước cách mạng tháng Tám. | B. Trong thời kì chống Pháp. |
| C. Trong thời kì chống Mĩ. | D. Khi đất nước hòa bình. |
Câu 2: Trong lần thứ ba thức dậy, anh đội viên đã có phản ứng như thế nào khi nhìn thấy Bác vẫn thức?
| A. Ngạc nhiên | B. Lo lắng |
| C. Hốt hoảng, giật mình | D. Xúc động, nghẹn ngào |
Câu 3: Tại sao trong đêm ấy Bác Hồ không ngủ?
| A. Bác lo lắng cho các chiến sĩ. | B. Bác thương đoàn dân công. |
| C. Bác lo lắng cho chiến dịch. | D. Cả ba ý trên. |
Câu 4: Ý nghĩa của ba câu thơ kết bài là gì?
…đêm nay Bác không ngủ
Vỡ một lẽ thường tỡnh
Bác là Hồ Chí Minh.
A.Bác lo lắng cho nhưng người chiến sĩ ở chiến trường.
B. Bác thương đoàn dân công đêm phải ngủ ngoài rừng.
C. Bác lo lắng cho chiến dịch.
D. Cả ba ý trên đều đúng.
Câu 5: Tác giả đã khái quát nguyên do Bác không ngủ bằng một câu thơ đặc sắc. Đó là câu thơ nào?
| A. Bác thức thì mặc Bác. | B. Bác ngủ không an lòng. |
| C. Bác thương đoàn dân công. | D. Bác là Hồ Chí Minh. |
Câu 6: Bài thơ Đêm nay Bác không ngủ thể hiện đỉều gì ở Bác Hồ?
A. Sự hi sinh cao cả vì sự nghiệp cách mạng.
B. Tấm lòng yêu thương sâu sắc, rộng lớn đối với bộ đội và nhân dân.
C. Tinh thần vì dân, vì nước.
D. Sự quan tâm đặc biệt đối với chiến dịch diễn ra vào ngày hôm sau.
Câu 7: Bài thơ Đêm nay Bác không ngủ của tác giả nào?
| A. Tố Hữu | B.Tế Hanh | C. Minh Huệ | D. Viễn Phương |
Câu 8: Bài thơ dùng phương pháp biểu đạt gì?
| A. Miêu tả | B. Tự sự |
| C. Thuyết minh | D. Kể chuyện kết hợp với miêu tả, biểu cảm |
Câu 9: Bài thơ Đêm nay Bác không ngủ thể hiện điều gì ở tác giả?
A. Tình cảm yêu kính, cảm phục đối với Bác.
B. Tâm trạng lo lắng cho sức khỏe của Bác.
C. Tinh thần yêu nước, yêu quê hương.
D. Tinh thần vì đồng đội, đồng chí.
Câu 10: Nhân vật trung tâm trong bài thơ là ai?
| A. Anh đội viên | B. Đoàn dân công |
| C. Anh đội viên và Bác Hồ | D. Bác Hồ |
Câu 11: Hình ảnh bác Hồ được miêu tả thông qua các chi tiết nào?
| A. Vẻ mặt, dáng hình | B. Cử chỉ, hành động |
| C. Lời nói, vẻ mặt, dáng hình | D. Dáng vẻ, hành động, lời nói |
Câu 12: Trong những từ sau, từ nào không xuất hiện trong bài thơ trên?
| A. Lâm thâm | B. Thâm trầm |
| C. Trầm ngâm | D. Mênh mông |
Câu 13: Câu thơ nào dưới đây có sử dụng phép ẩn dụ?
| A. Người cha mái tóc bạc. | B. Bóng Bác cao lồng lộng. |
| C. Bác vẫn ngồi đinh ninh. | D. Chú cứ việc ngủ ngon. |
Gợi ý đáp án:
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 |
| B | C | D | D | D | B | C | D | A | C | D | B | A |
NV2: GV yêu cầu HS viết một đoạn văn nêu cảm nghĩ của bản thân về câu thơ/ khổ thơ mà mình thích.
- HS viết bài. GV hỗ trợ khi cần thiết.
- GV mời một số HS trình bày bài làm của mình, sau đó nhận xét, chữa bài.
Gợi ý:
- Câu thơ/ đoạn thơ đó có nội dung như thế nào? Vị trí của nó trong cả bài thơ?
- Câu thơ/ đoạn thơ đó có gì đặc biệt khiến em thích? (nội dung, nghệ thuật, liên tưởng,…)
Sơ Đồ Tư Duy Đêm Nay Bác Không Ngủ
Sưu tầm một số sơ đồ tư duy Đêm nay Bác không ngủ chia sẻ cho các em học sinh cùng tham khảo.
Chia sẻ thêm tác phẩm ❤️️ Con Chào Mào ❤️️ Nội Dung, Nghệ Thuật
5 Mẫu Phân Tích Bài Thơ Đêm Nay Bác Không Ngủ Hay Nhất
Sưu tầm 5 mẫu phân tích bài thơ Đêm nay Bác không ngủ hay nhất, bạn xem ngay nhé!
Mẫu Phân Tích Bài Thơ Đêm Nay Bác Không Ngủ Hay – Mẫu 1
Minh Huệ với bài thơ Đêm nay Bác không ngủ là hiện tượng thi sĩ bất tử với một giai phẩm văn chương. Độc đáo bởi vì một nhà thơ xứ Nghệ, sử dụng làn điệu dân ca hát dặm Nghệ Tĩnh đã ca ngợi tình thương người mênh mông của một người con vĩ đại của xứ Nghệ – Bác Hồ kính yêu.
Bài thơ gần như một truyện cổ tích vừa thực vừa mộng dẫn hồn ta vào một không khí lung linh huyền thoại: một ông tiên với chòm râu im phăng phắc, bỗng cao lung linh trước ngọn lửa hồng chập chờn giữa rừng khuya. Một đêm đông lạnh lẽo mưa lâm thâm thời chiến tranh, loạn lạc. Xung quanh đống lửa là những chiến binh trẻ (tiên đồng) đang nằm ngủ. Không gian nghệ thuật và thời gian nghệ thuật ấy đã góp phần đặc sắc tạo nên sắc điệu ngữ trữ tình thẩm mỹ của bài thơ Đêm nay Bác không ngủ.
Tác giả đã sử dụng ngôn ngữ kể, ngôn ngữ tả, ngôn ngữ nhân vật, và bình luận trữ tình hòa quyện trong những vần thơ năm chữ dung dị, lắng đọng, liền mạch, mến thương.
Hình ảnh Bác Hồ được khắc họa rất đậm nét qua tâm hồn anh đội viên. Mối quan hệ giữa lãnh tụ với chiến sĩ trở thành tình bác – cháu, cha – con. Tố Hữu từng viết: Người là Cha, là Bác, là Anh – Quả tim lớn lọc trăm dòng máu nhỏ (Sáng tháng Năm), ở đây Minh Huệ đã cảm nhận được:
Người Cha mái tóc bạc
Đốt lửa cho anh nằm
Rồi Bác đi dém chăn
Từng người từng người một
Sợ cháu mình giật thột.
Bác nhón chân nhẹ nhàng…
Việc làm đốt lửa, hành động đi dém chăn, cử chỉ nhón chân nhẹ nhàng – đã thể hiện sự chăm chút yêu thương của Người Cha mái tóc bạc đối với từng người lính như tình cha – con, tình ông – cháu. Chú đội viên mơ màng trong khoảnh khắc hạnh phúc thần tiên. Chất thơ vừa thực vừa mơ đầy ấn tượng:
Anh đội viên mơ màng
Như nằm trong giấc mộng.
Ngoài trời thì mưa lâm thâm lạnh lẽo. Trong mái lều xơ xác, suốt đêm “lặng yên bên bếp lửa” với vẻ mặt Bác “trầm ngâm”. Bác vẫn ngồi… Bác vẫn không ngủ, Chỉ lo muôn mối như lòng mẹ… (Tố Hữu). Bác vĩ đại và ấm áp biết bao! Một so sánh rất đẹp, rất thơ đã ca ngợi tình nhân ái của vị lãnh tụ kính yêu Hồ Chí Minh:
Bóng Bác cao lồng lộng
Ấm hơn ngọn lửa hồng.
Tình huống thơ được đẩy tới cao trào. Chế Lan Viên trong Người đi tìm hình của nước từng viết: Hiểu sao hết tấm lòng lãnh tụ. Anh đội viên cũng vậy, anh chưa hiểu vì sao đêm nay Bác trầm ngâm thao thức. Nghe Bác nói, anh đội viên vui sướng mênh mông. Tình nhân ái của lãnh tụ đã soi sáng tâm hồn người lính trẻ:
Bác thương đoàn dân công
Đêm nay ngủ ngoài rừng
Rải lá cây làm chiếu
Manh áo phủ làm chăn
Trời thì mưa lâm thâm
Làm sao cho khỏi ướt!
Càng thương càng nóng ruột
Mong trời sáng mau mau….
Trong bài thơ Đêm nay Bác không ngủ, Minh Huệ đã sáng tạo nên một số chi tiết nghệ thuật rất cụ thể và điển hình về mái tóc, chòm râu, ngọn lửa, bóng Bác, vẻ mặt trầm ngâm, về hành động, cử chỉ (đốt lửa, dém chăn, nhón chân…) nhằm tô đậm và ca ngợi tình thương bao la của Bác Hồ kính yêu. Chòm râu là một nét vẽ thân tình bức chân dung lãnh tụ gợi lên sự gần gũi, thân thiết mà cao cả, thiêng liêng:
Bác vẫn ngồi đinh ninh
Chòm râu im phăng phắc.
Bên cạnh hình ảnh Bác Hồ là hình ảnh anh đội viên, được nhà thơ thể hiện khá đẹp. Anh chợt thức giữa đêm khuya, và vô cùng ngạc nhiên suy nghĩ:
Mà sao Bác vẫn ngồi
Đêm nay Bác không ngủ.
Thương Bác, anh khẽ nói: Bác ơi! Bác chưa ngủ? – Bác có lạnh lắm không?. Anh bồn chồn lo lắng: Anh nằm lo Bác ốm….
Cảm xúc của anh đội viên phát triển theo chiều dài của thời gian đêm khuya:
Anh đội viên thức dậy
Thấy trời khuya lắm rồi…
Lần thứ ba thức dậy…
Người lính trẻ nằng nặc, thiết tha:
Mời Bác ngủ Bác ơi!
Trời sắp sáng mất rồi
Bác ơi! Mời Bác ngủ!
Nghe Bác nói về tình thương và nỗi lo, … anh đội viên vô cùng hạnh phúc vì đã thấm hiểu tấm lòng và sự vĩ đại của lãnh tụ:
Lòng vui sướng mênh mông
Anh thức luôn cùng Bác.
Qua hình ảnh anh đội viên, Minh Huệ đã thể hiện một cách chân thành cảm động lòng kính yêu của đồng bào và chiến sĩ đối với Hồ Chủ tịch vĩ đại.
Đêm nay Bác không ngủ mãi mãi là một bài ca làm rung động trái tim muôn triệu con người. Hai nhân vật, hai tâm hồn chung đúc, chan hòa trong một tình yêu lớn: “yêu nước, thương người”. Màu sắc dân ca kết hợp với không khí cổ tích thần kỳ làm nên vẻ đẹp độc đáo của bài thơ. Cảnh rừng đêm mưa lâm thâm, ngọn lửa hồng, mái tóc bạc, chòm râu im phăng phắc là bốn nét vẽ đầy ấn tượng về Bác Hồ và tấm lòng yêu nước, thương dân của Bác.
Mẫu Phân Tích Bài Thơ Đêm Nay Bác Không Ngủ Chọn Lọc – Mẫu 2
Bài thơ “Đêm nay Bác không ngủ” của Minh Huệ đã khắc họa hình ảnh Bác Hồ hiện lên với tấm lòng yêu thương sâu sắc, rộng lớn dành cho bộ đội và nhân dân cùng với tình cảm yêu kính, cảm phục của người chiến sĩ đối với vị lãnh tụ.
“Anh đội viên thức dậy
Thấy trời khuya lắm rồi
Mà sao Bác vẫn ngồi
Đêm nay Bác không ngủ.”
Đêm đã về khuya, anh đội viên chợt tỉnh giấc nhưng vẫn thấy Bác chưa ngủ. Cuộc hành quân còn nhiều vất vả, vậy mà Bác vẫn còn thức. Điều đó khiến anh cảm thấy lo lắng, băn khoăn. Hình ảnh Bác ngồi bên bếp lửa, khuôn mặt trầm ngâm. Hình ảnh Bác hiện lên giống như một người cha già đáng kính:
“Rồi Bác đi dém chăn
Từng người từng người một
Sợ cháu mình giật thột
Bác nhón chân nhẹ nhàng”
Bác chăm sóc cho các chiến sĩ giống như chăm sóc cho những đứa con. Hành động đơn giản, nhưng lại cho thấy được sự quan tâm, tình yêu thương đến nhường nào.
Hình ảnh Bác hiện lên ấm áp hơn cả “ngọn lửa hồng”, mang lại sự ấm áp cho người chiến sĩ. Khi được anh đội viên nhắc đi ngủ, Bác nhẹ nhàng nói:
“Chú cứ việc ngủ ngon
Ngày mai đi đánh giặc”
Lời nhắc nhở chân tình của một vị lãnh tụ thật cảm động, và đặc biệt là lí do khiến Bác không ngủ:
“Bác thương đoàn dân công
Đêm nay ngủ ngoài rừng
Rải lá cây làm chiếu
Manh áo phủ làm chăn”
Trái tim của Bác vẫn quan tâm đến cuộc sống của đoàn dân công. Bác lo lắng cho họ từ miếng ăn, cái mặc đến giấc ngủ. Quả là trái tim yêu thương của Bác thật bao la.
Bên cạnh đó, bài thơ còn thể hiện lòng yêu kính, cảm phục của người chiến sĩ đối với vị lãnh tụ. Hình ảnh Bác hiện lên trong suy nghĩ của anh đội viên:
“Anh đội viên mơ màng
Như nằm trong giấc mộng
Bóng Bác cao lồng lộng
Ấm hơn ngọn lửa hồng”
Sự quan tâm của Bác giống như ngọn lửa xua tan đi cái lạnh giá của cơn mưa ngoài kia. Cảm động trước sự quan tâm của Bác, anh đội viên lại càng cảm thấy lo lắng cho sức khỏe của Bác nhiều hơn:
“Chiến dịch hãy còn dài
Rừng lắm dốc, lắm ụ
Đêm nay Bác không ngủ
Lấy sức đâu mà đi”
Đến khi biết được lí do Bác không ngủ, anh đội viên nhận ra được sự vĩ đại của Bác. Điều đó làm anh càng thêm ngưỡng mộ, kính yêu Bác nhiều hơn:
“Lòng vui sướng mênh mông
Anh thức luôn cùng Bác”
Trong bất kì hoàn cảnh nào, chủ tịch Hồ Chí Minh vẫn lo lắng cho nhân dân cùng những hiểm nguy mà người chiến sĩ phải đối mặt. C hính trái tim giàu tình yêu thương đó đã khiến cho anh đội viên cảm thấy ấm áp, cảm phục.
“Đêm nay Bác ngồi đó
Đêm nay Bác không ngủ
Vì một lẽ thường tình
Bác là Hồ Chí Minh”
Những câu thơ vang lên như lời đúc kết mang tính chân lí về con người, về nhân cách của Bác.
Có thể thấy, “Đêm nay Bác không ngủ” là một bài thơ hay viết về Bác Hồ. Hình ảnh vị chủ tịch kính yêu của dân tộc Việt Nam hiện lên vô cùng chân thực.
Mẫu Phân Tích Bài Thơ Đêm Nay Bác Không Ngủ Tiêu Biểu – Mẫu 3
Bác Hồ vị cha già kính yêu của dân tộc, tấm lòng, sự vĩ đại của Bác luôn là nguồn cảm hứng sáng tác cho biết bao thế hệ tác giả. Viết về Bác ta không thể không nhắc đến bài thơ “Đêm nay Bác không ngủ” của nhà thơ Minh Huệ. Tác phẩm đã vẽ lên chân dung của vị lãnh tụ vừa giản dị, gần gũi vừa vĩ đại, lớn lao.
Bài thơ chỉ là một câu chuyện nhỏ nhưng vô cùng xúc động về tấm lòng yêu thương vô bờ bến của Bác với đồng bào, với những người chiến sĩ đang ngày đêm chiến đấu. Câu chuyện mở ra ở chiến khu vào một đêm đông giá rét khi Bác ở trong rừng sâu cùng các chiến sĩ. Qua lời kể của anh đội viên, ta thấy Bác hiện lên thật giản dị, đẹp đẽ.
Với cương vị là một nhà lãnh đạo, một vị lãnh tụ đáng lẽ Bác sẽ nhận được sự quan tâm, chăm sóc đặc biệt từ mọi người, được ngủ ở một nơi an toàn, ấm áp nhưng ngược lại, Bác hòa cùng nhịp sống với những người chiến sĩ. Anh đội viên vô cùng ngạc nhiên, khi thấy Bác tuổi đã cao nhưng vẫn sẵn sàng đi hành quân trong đêm mưa rét và ngay cả khi đêm đã về khuya bác vẫn chưa ngủ:
“Anh đội viên thức dậy
Lặng yên bên bếp lửa
Vẻ mặt Bác trầm ngâm”
Bác ngồi trầm ngâm bên bếp lửa lo cho các anh bộ đội ngoài kia phải chống chọi với cái lạnh, với sự nguy hiểm. Bác lo cho chiến dịch, lo cho tương lai của đất nước. Những cử chỉ của Bác thật ân cần, ấm áp. Cái nhón chân nhẹ nhàng khiến người ta liên tưởng Bác như người cha đang chăm lo cho những đứa con của mình.
Bởi vậy mà anh thanh niên đã phải thốt lên: “Bóng bác cao lồng lộng/ Ấm hơn ngọn lửa hồng”. Tình cảm yêu thương bao la của Bác còn ấm hơn ngọn lửa thực kia, nó có sức mạnh không chỉ sưởi ấm cơ thể mà còn có thể sưởi ấm cả tâm hồn, làm bừng lên tinh thần yêu nước của người chiến sĩ.
Lần thứ ba thức dậy, anh giật mình vì vẫn thấy Bác đang ngồi “đinh ninh”, anh tha thiết mời Bác ngủ. Giọng anh vô cùng chân thành, đó là lời nói sâu thẳm từ trong trái tim, thể hiện nỗi lo lắng cho sức khỏe của Bác.
Đáp lại anh, lời nói của Bác thật chân tình, ấm áp: “Chú cứ việc ngủ ngon/Ngày mai đi đánh giặc”. Tình cảm yêu thương, quan tâm, lo lắng của Bác cũng được thể hiện trực tiếp qua lời nói: “Bác thức thì mặc bác/Bác ngủ không yên lòng/Bác thương đoàn dân công/… Càng thương càng nóng ruột/Mong trời sáng mau mau”.
Trong cái giá lạnh của mùa đông, cái khó khăn của hiện thực Bác chẳng hề nghĩ đến bản thân mà chỉ lo lắng, quan tâm, dành tất cả tình yêu thương cho dân, cho nước. Tấm lòng của Bác thật bao la, rộng lớn như trời biển. Trước tấm lòng của Bác, anh đội viên đã có một hành động thật tự nhiên, chân thành “anh thức luôn cùng Bác” .
Bài thơ viết bằng thể thơ năm chữ giàu nhịp điệu, gần gũi với lối hát dặm của Nghệ Tĩnh, dễ thuộc, dễ đi vào lòng người đọc. Cùng với đó, tác giả sử dụng lớp ngôn ngữ, hình ảnh giản dị, kết hợp khéo léo các biện pháp tu từ: so sánh (Bóng bác cao lồng lộng/ Ấm hơn ngọn lửa hồng) ; biện pháp ẩn dụ (Người cha mái tóc bạc). Lối kể chuyện theo trình tự thời gian hấp dẫn, diễn biến tự nhiên, hợp lý, tác giả đã khắc họa thành công chân dung vị cha già của dân tộc.
“Đêm nay Bác không ngủ” là bài thơ giàu cảm xúc, dễ đi vào lòng người. Qua bài thơ, ta không chỉ thấy tấm lòng yêu thương, kính trọng của anh đội viên đối với Bác. Mà còn thấy được chân dung sáng ngời của vị lãnh tụ vĩ đại với tấm lòng quan tâm, yêu thương sâu sắc nhân dân, bộ đội.
Mẫu Phân Tích Bài Thơ Đêm Nay Bác Không Ngủ Hay Đặc Sắc – Mẫu 4
“Đêm nay Bác không ngủ” của Minh Huệ là một trong những bài thơ thành công nhất về Bác Hồ và đã trở nên quen thuộc với nhiều thế hệ. Bài thơ được viết dựa trên những sự kiện có thực. Năm 1950, trong chiến dịch Biên giới, Bác Hồ đã trực tiếp ra mặt trận chỉ huy chiến đấu. Đầu năm 1951, Minh Huệ đang ở Nghệ An thì được một người bạn là bộ đội vừa từ Việt Bắc về kể cho nghe chuyện được gặp Bác Hồ.
Câu chuyện về một đêm không ngủ của Bác Hồ trên đường đi chiến dịch đã tác động mạnh mẽ đến suy nghĩ và cảm xúc của nhà thơ, là nguồn thi hứng để Minh Huệ sáng tác nên bài thơ này. Bài thơ thể hiện tấm lòng yêu thương sâu sắc, rộng lớn của Bác đối với bộ đội và nhân dân, đồng thời thể hiện tình cảm yêu kính, cảm phục của người chiến sĩ đối với lãnh tụ. Mối quan hệ gắn bó giữa lãnh tụ cách mạng và quần chúng cách mạng cũng được phản ánh rất thành công trong tác phẩm.
Trong bài thơ có hai nhân vật: Bác Hồ và anh đội viên chiến sĩ. Hình tượng trung tâm là Bác Hồ được miêu tả qua cái nhìn và tâm trạng của người chiến sĩ, qua những lời đối thoại giữa hai người. Qua đó, bài thơ phản ánh tấm lòng yêu thương rộng lớn của Bác Hồ với đồng bào, chiến sĩ và thể hiện tình cảm kính yêu, khâm phục của bộ đội, nhân dân đối với Bác Hồ.
Hai khổ thơ đầu giới thiệu thời gian, không gian của câu chuyện, hình ảnh Bác Hồ và anh đội viên :
“Anh đội viên thức dậy
Thấy trời khuya lắm rồi
Mà sao Bác vẫn ngồi
Đêm nay Bác không ngủ.
Lặng yên nhìn bếp lửa
Vẻ mặt Bác trầm ngâm.
Ngoài trời mưa lâm thâm
Mái lều tranh xơ xác”
Thực dậy trong đêm khuya, anh đội viên đầy ngạc nhiên vì trời đã khuya lắm rồi mà Bác vẫn ngồi trầm ngâm bên bếp lửa. Từ ngạc nhiên đến xúc động, anh hiểu rằng Bác vẫn lặng lẽ đốt lửa để sưởi ấm cho chiến sĩ.
Anh kín đáo dõi theo diễn biến tâm trạng trên nét mặt và trong từng cử chỉ ân cần của Bác. Trong lòng anh dấy lên tình cảm yêu thương, kính trọng Người vô hạn:
“Anh đội viên nhìn Bác
Càng nhìn lại càng thương
Người Cha mái tóc bạc
Đốt lửa cho anh nằm
Rồi Bác đi dém chăn
Từng người từng người một
Sợ cháu mình giật thột
Bác nhón chân nhẹ nhàng”
Bác đốt lửa sưởi ấm căn lều rồi đi dém chăn cho từng người. Bác coi trọng giấc ngủ của chiến sĩ nên nhón chân nhẹ nhàng. Bác ân cần chu đáo không khác gì bà mẹ hiền yêu thương, lo lắng cho đàn con.
Hành động này đã thể hiện tình yêu thương và sự chăm sóc ân cần, tỉ mỉ của Bác Hồ với chiến sĩ. Bác như người cha, người mẹ chăm lo cho giấc ngủ của những đứa con. Sự chăm sóc thật chu đáo, không sót một ai: “Từng người, từng người một”. Cử chỉ nhón chân nhẹ nhàng của Bác để không làm các chiến sĩ thức giấc là một chi tiết đặc sắc, thật giản dị mà xúc động, bộc lộ tấm lòng yêu thương sâu xa và sự tôn trọng, nâng niu của vị lãnh tụ đối với bộ đội.
“Anh đội viên mơ màng
Như nằm trong giấc mộng
Bóng Bác cao lồng lộng
Ấm hơn ngọn lửa hồng”
Hình ảnh và cử chỉ của Bác trong đêm khiến anh đội viện không phân biệt được cảnh trước mắt mình là thực hay là mộng. Ngọn lửa bập bùng soi bóng Bác khi mờ khi tỏ. Tâm trạng anh ngạc nhiên và xúc động. Đang tỉnh mà anh nghĩ là mình đang mơ.
Anh mơ màng thấy bên ánh lửa bập bùng, thấy bóng Bác cao lồng lộng in trên vách nứa đơn sơ, vừa chập chờn hư ảo, vừa ấm áp yêu thương. Bác như ông Bụt, ông Tiên xuất hiện giữa khung cảnh phảng phất không khí cổ tích (dưới mái lều tranh, trong đêm khuya, giữa rừng sâu). Từ Bác tỏa ra hơi ấm lạ kỳ: “Ấm hơn ngọn lửa hồng”. Đó là hơi ấm của tình thương bao la, nồng đượm, cao sâu hơn cả tình mẹ đối với con.
Thực và mộng đan cài vào nhau, tạo nên hình ảnh tuyệt đẹp về Bác. Lồng lộng bóng hình nhưng cũng là lồng lộng chiều rộng, chiều cao của tấm lòng Bác. Anh đội viên thấy mình như đang được nằm trong lòng Bác và anh sung sướng bồi hồi.
Càng bồi hồi anh càng lo lắng khi thấy đêm đã khuya rồi mà Bác vẫn chưa đi ngủ:
“Thổn thức cả nỗi lòng
Thầm thì anh hỏi nhỏ:
Bác ơi Bác chưa ngủ
Bác có lạnh lắm không?”
Xúc động cao độ, anh đội viên tha thiết mời Bác đi nghỉ. Nỗi lo Bác ốm cứ bề bộn trong lòng anh. Bác không trả lời câu hỏi của anh mà ân cần khuyên nhủ:
“Chú cứ việc ngủ ngon
Ngày mai đi đánh giặc”
Vâng lời anh nhắm mắt nhưng vẫn thấp thỏm không yên:
“Không biết nói gì hơn
Anh nằm lo Bác ốm
Lòng anh cứ bề bộn
Vì Bác vẫn thức hoài
Chiến dịch hãy còn dài
Rừng lắm dốc lắm ụ
Đêm nay Bác không ngủ
Lấy sức đâu mà đi?”
Nỗi lo lắng của anh thật thiết thực, bởi trong suy nghĩ của anh, Bác là linh hồn chiến dịch.
Bài thơ không kể về lần thứ hai anh đội viên thức dậy, mà từ lần thứ nhất chuyển ngay sang lần thứ ba. Điều này cho thấy trong đêm, anh đã nhiều lần tỉnh giấc và lần nào cũng chứng kiến cảnh Bác Hồ không ngủ. Từ lần thứ nhất đến lần thứ ba, tâm trạng và cảm nghĩ của anh có sự biến đổi rõ rệt.
Lần đầu thức dậy, anh đội viên thấy Bác ngồi lặng yên bên bếp lửa, vẻ mặt Bác trầm ngâm như đang nghĩ ngợi chăm chú về một điều gì đó… Lần thứ ba thức dậy, anh đội viên hốt hoảng giật mình khi thấy:
“Bác vẫn ngồi đinh ninh
Chòm râu im phăng phắc”
Anh lo lắng vì sợ Bác mệt, không tiếp tục được cuộc hành trình. Sự lo lắng ở anh đã thành hốt hoảng thực sự và nếu lần trước anh chỉ dám thầm thì hỏi nhỏ thì lần này anh năn nỉ mạnh dạn hơn, tha thiết hơn:
“Anh vội vàng nằng nặc
Mời Bác ngủ Bác ơi
Trời sắp sáng mất rồi
Bác ơi! Mời Bác ngủ!”
Cảm động trước nhiệt tình của người chiến sĩ, Bác thấy cần phải giải thích nguyên nhân mình không ngủ để cho anh yên tâm:
“Bác thức thì mặc Bác
Bác ngủ không an lòng
Bác thương đoàn dân công
Đêm nay ngủ ngoài rừng
Rải lá cây làm chiếu
Manh áo phủ làm chăn.
Trời thì mưa lâm thâm
Làm sao cho khỏi ướt!
Càng thương càng nóng ruột
Mong trời sáng mau mau”
Đến đoạn thơ này, Bác đã giải thích rõ lý do vì sao Bác không ngủ. Bác không ngủ vì Bác lo cho bộ đội, dân công đang ngủ ngoài rừng. Tuy không thấy tận mắt, nhưng Bác cảm nhận rất cụ thể những gian lao vất vả của họ.
Câu trả lời của Bác đã khiến cho anh đội viên thêm hiểu và thấm thía tấm lòng nhân ái mênh mông của vị Cha già dân tộc. Bác lo cho bộ đội, dân công cũng chính là lo cho cuộc kháng chiến gian khổ nhưng anh dũng của dân tộc nhằm giành lại chủ quyền độc lập, tự do, cơm áo, hòa bình.
Được chứng kiến những hành động và lời nói biểu hiện tình thương và đạo đức cao cả của Bác Hồ, anh chiến sĩ thấy trong tâm hồn mình tràn ngập một niềm hạnh phúc. Bác đã khơi dậy tình đồng đội, tình giai cấp đẹp đẽ, cao quý. Khi đã hiểu rõ tâm trạng của Bác thì người chiến sĩ: “Lòng vui sướng mênh mông/Anh thức luôn cùng Bác”.
Bài thơ thể hiện tình cảm chung của bộ đội và nhân dân ta đối với Bác Hồ. Đó là niềm hạnh phúc được đón nhận tình yêu thương và sự chăm sóc ân cần của Bác Hồ. Đồng thời là lòng tin yêu, biết ơn sâu sắc và tự hào về vị lãnh tụ cách mạng vĩ đại mà bình dị
Đến đoạn cuối, chúng ta thấy có sự hòa hợp khéo léo giữa suy nghĩ của nhà thơ và tâm trạng người chiến sĩ:
“Đêm nay Bác ngồi đó
Đêm nay Bác không ngủ
Vì một lẽ thường tình
Bác là Hồ Chí Minh.”
Nhà thơ đặt mình vào vị trí nhân vật anh đội viên để cảm nhận, suy nghĩ về Bác – người Cha già thân thiết của quân đội và nhân dân Việt Nam. Chính vì vậy nên cảm xúc của nhà thơ đạt tới mức chân thành và sâu sắc.
Đoạn thơ cuối khẳng định một chân lý đơn giản mà lớn lao: Bác không ngủ vì một lý do bình thường, dễ hiểu: “Bác là Hồ Chí Minh”. Nói đến Bác là nói đến tình thương và trách nhiệm rộng lớn, cao cả. Yêu nước, thương dân là đạo đức thuộc bản chất của Bác Hồ.
Đêm không ngủ được miêu tả trong bài thơ chỉ là một trong vô vàn những đêm không ngủ của Bác. Không ngủ vì lo việc nước và thương bộ đội, dân công là lẽ thường tình, vì Bác là Hồ Chí Minh – vị lãnh tụ của dân tộc và người cha thân yêu của quân đội ta. Cuộc đời Người đã dành trọn vẹn cho nhân dân, Tổ quốc. Đó chính là lẽ sống nâng niu tất cả chỉ quên mình của Bác mà mọi người dân đều thấu hiểu và kính phục.
“Đêm nay Bác không ngủ” là một trong những bài thơ thành công về đề tài lãnh tụ. Thông qua sự việc bình thường, với lối diễn đạt giản dị, trong sáng, những chi tiết chân thực, hình ảnh gợi cảm, tác giả giúp cho người đọc thấy được sự gắn bó chặt chẽ giữa Bác Hồ và đồng bào, chiến sĩ – đồng thời làm sáng tỏ phẩm chất cao đẹp của Người.
“Suốt một đời Bác có ngủ yên đâu” (Hải Như). Trước lúc ra đi, Bác còn để lại muôn vàn tình thương yêu cho toàn Đảng, toàn dân. Chúng ta nguyện sống, học tập và làm việc sao cho xứng đáng với Bác kính yêu.
Mẫu Phân Tích Bài Thơ Đêm Nay Bác Không Ngủ Hay Sâu Sắc – Mẫu 5
Hình tượng Bác Hồ – vị cha già muôn vàn kính yêu của dân tộc vẫn luôn sống mãi trong trái tim hàng triệu con người Việt Nam. Vì thế, có những vần thơ, những con chữ đã được cất lên nhằm thể hiện niềm cảm phục, lòng biết ơn trước tấm gương vĩ đại đó, trong đó bài thơ “Đêm nay Bác không ngủ” là tác phẩm thể hiện rõ điều này.
Mặc dù Bác luôn dành được sự tôn trọng tuyệt đối từ nhân dân nhưng Người không bao giờ tự tạo cho mình một cuộc sống riêng tư mà luôn hòa mình vào cuộc sống của nhân dân lao khổ và những người chiến sĩ ngày đêm đối mặt với lưỡi hái tử thần. Giữa đêm khuya, dưới ánh lửa bập bùng, hình ảnh Người hiện lên rất đỗi bình dị, thân quen:
“Lặng yên bên bếp lửa
Vẻ mặt Bác trầm ngâm
Ngoài trời mưa lâm thâm
Mái lều tranh xơ xác”
Chân dung Bác đã được phác họa dưới đôi mắt của một người chiến sĩ. Bác hiện lên với sự “lặng lẽ”, “trầm ngâm” mặc cho mưa gió giá rét ở ngoài kia. Người đã sưởi ấm trái tim người chiến sĩ không chỉ bằng sự lắng lo, thao thức mà còn bằng những hành động cụ thể:
“Rồi Bác đi dém chăn
Từng người từng người một
Sợ cháu mình giật thột
Bác nhón chân nhẹ nhàng”
Với cương vị là một vị lãnh đạo nhưng Bác vẫn luôn đồng cam cộng khổ, kề vai sát cánh cùng những người chiến sĩ. Vì thế Người luôn thấu hiểu những khó khăn, gian khổ lẫn hiểm nguy mà họ đã trải qua và dành cho những người chiến sĩ những tình cảm cùng sự quan tâm, săn sóc đặc biệt, thể hiện ngay ở những hành động nhỏ nhất như “đi dém chăn” cho từng người bằng bước chân nhẹ nhàng. Những cử chỉ ân cần quan tâm đó đã khiến anh đội viên cảm thấy ấm áp:
“Bóng Bác cao lồng lộng
Ấm hơn ngọn lửa hồng”
Hình ảnh so sánh thật độc đáo đã cho thấy tấm lòng bao la của vị chủ tịch kính yêu.
Và khi thức dậy lần thứ ba, anh đội viên vẫn thấy Bác thao thức không ngủ. Sự thao thức đó xuất phát từ tấm lòng của một vị lãnh tụ yêu nước thương dân, dành tình thương bao la, vĩ đại của mình cho mọi chúng sinh:
“Bác thương đoàn dân công
Đêm nay ngủ ngoài rừng
Rải lá cây làm chiếu
Manh áo phủ làm chăn”
Sự quan tâm, chăm sóc của Bác không chỉ thể hiện ở hành động quan tâm những người chiến sĩ đang yên giấc bên cạnh Người mà tấm lòng của Bác vẫn đau đáu khi nghĩ đến lực lượng dân công đang chống chọi với thời tiết giá lạnh, mưa gió nơi rừng thiêng nước độc.
Bức chân dung của Bác hiện lên dưới ngòi bút của nhà thơ Minh Huệ thật giản dị, gần gũi nhưng cũng vô cùng vĩ đại. Hình ảnh Bác trăn trở không nguôi giữa đêm khuya bên ánh lửa hồng đã gợi nhắc đến hai câu thơ trong bài thơ “Cảnh khuya”:
“Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà”
Như vậy, dù ở trong bất cứ hoàn cảnh nào, Người vẫn lắng lo cho vận mệnh của dân tộc, thấu hiểu những gian khổ của nhân dân cùng những hiểm nguy mà người chiến sĩ phải đối mặt. Chính tấm lòng giàu lòng nhân ái đó đã khiến cho anh đội viên cảm thấy ấm áp, cảm phục:
“Đêm nay Bác ngồi đó
Đêm nay Bác không ngủ
Vì một lẽ thường tình
Bác là Hồ Chí Minh”
Những câu thơ vang lên như lời đúc kết mang tính chân lí về con người, về nhân cách của Bác. Việc Bác không ngủ đã trở thành một lẽ thường tình. Trong cuộc đời làm cách mạng nhiều sóng gió, Bác đã từng trải qua nhiều đêm không ngủ như thế nhưng tất cả đều xuất phát từ tấm lòng yêu nước thương dân và lo lắng cho vận mệnh dân tộc, cho thấy sự hi sinh thầm lặng của Người.
Tác phẩm “Đêm nay Bác không ngủ” đã vẽ nên bức chân dung ngời sáng của Bác với tình yêu thương bao la rộng lớn. Đồng thời thể hiện sự cảm phục, tình cảm yêu mến của người chiến sĩ đối với vị lãnh tụ.
Đọc hiểu 🌸 Bài Thơ Bắt Nạt 🌸 Nội Dung, Nghệ Thuật, Phân Tích