Xã Trưởng Mẹ Đốp ❤️️ Nội Dung Tác Phẩm, Giá Trị, Phân Tích ✅Chia Sẻ Bạn Đọc Xuất Xứ Và Hoàn Cảnh Sáng Tác, Ý Nghĩa Nhan Đề Tác Phẩm.
NỘI DUNG CHÍNH
Nội Dung Vở Chèo Xã Trưởng Mẹ Đốp
Nội Dung Vở Chèo Xã Trưởng Mẹ Đốp xoay quanh cuộc trao đổi giữa xã trưởng (người quản lí xã) với mẹ Đốp (vợ của người mõ làng) về việc đi rao mõ, thông báo cho cả làng biết tin Thị Mầu mang thai khi chưa có chồng. Dưới đây là nội dung chính của đoạn trích:
Xã Trưởng Mẹ Đốp
XÃ TRƯỞNG: (ra) Tại dân vi tổng lí
Quốc pháp hữu công hầu?
Ơn dân xã thuận bầu
Tôi đứng đầu hàng xã
Nay cơ chừng động mả?
Thị Mầu đã hoang thai
Chiểu: lệ làng” ngả vạ° không sai
Bắt khoán” cứ một trăm quan quý?
(gọi) Thằng bố Đốp đâu?
MẸ ĐỐP: Đứa nào đến chất gì ngoài ấy?
XÃ TRƯỞNG: Tao đây! Thầy xã đây! Ra ngay có việc cần nhái
MẸ ĐỐP: Bố cháu trẩy! tỉnh lĩnh bằng? rồi ạ!
Làm cái thứ mổ” thì băng với sắc cái gì?
MẸ ĐỐP: Dạ, bố cháu cắp tráp! theo hầu cụ Bá lên tỉnh lĩnh bằng rồi ạ!
Có chăng thì chết Chồng vắng thì vợ thay, ra ngày thầy bảo!
MẸ ĐỐP: Này chị em ơi,
Thương chồng nên phải lầm than
Phép đâu có bắt việc quan đàn bà.
Thánh đế lên ngôi
Chẳng giấu gì mẹ Đốp là tôi
Tuy hình dáng miệng nói rằng cò”
Khách đến nhà, Đốp mới bò ra
Miệng chào khách những câu như cắt
Ngày hôm nay xướng ca lạc đạc”
Dựng mõ lên cung phụng làm trò.
Ô rằng vậy:
Chẳng giấu gì mẹ đình đám là tôi
Nghề ăn nói tôi vào trang đúng mực
Bất phận danh nhi tài túc
Vô chế lệnh nhi dân tòng”
Một mình tôi cả xã ngóng trông
Điều phải trái tôi nay trước bác?!
XÃ TRƯỞNG: Con này láo! Mày vật tao đi mà trước bảo dân tao à?
MẸ ĐỐP: Nó là thế này: Làng có việc gì, thầy sai con đi rao mỡ,
Từ việc hỉ cho trí việc hảo!
Giấy quan về là phải báo với tôi
Tôi chưa ra là làng chữa được ngồi.
XÃ TRƯỞNG: Cái con mẹ Đốp này! Nhật nhật đa hĩ, lộng giả thành chân”.
Mày chưa ra thì làng chưa được ngồi thời mày là bà tiên chữ làng này à?
MẸ ĐỐP: Dạ, nó là thế này: Con chưa ra trải chiếu thì làng ngôi xuống đất hay sao?
XÃ TRƯỞNG: Ờ con mẹ Đốp nó nói thế mà có lí
MẸ ĐỐP: Có thơ rằng:
Mõ tôi cả tiếng? lại dài hơi
Một xã cử bầu chẳng phải chơi
Mộc đạc” vang lừng hoà cả xã
Kim thanh° dóng dả” khắp đồi nơi
Gần xa chốn chốn đều nghe hiệu
Làng nước ai ai cũng quý nhời”
Muôn việc sửa sang quyền cắt đặt
Một mình một chiếu thảnh thơi ngồi.
XÃ TRƯỞNG: Thơ hay đấy nhỉ.
MẸ ĐỐP: Thầy có mang giấy bút đi không?
XÃ TRƯỞNG: Giấy bút để làm gì?
MẸ ĐỐP: Thầy khen thơ hay thì chép lấy đem về nhà mà treo!
XÃ TRƯỞNG: Hay là hay với cánh mõ nhà mày, chứ xã trưởng lại treo thơ mõ à?
MẸ ĐỐP: Sao thầy lại cứ nhìn tôi thế vậy?
XÃ TRƯỞNG: Nhà Bếp lớp này xem ra ảnh gái dễ coi lắm nhỉ?
MẸ ĐỐP: Thưa thầy, con còn hiếm! lắm ạ! Mới được có mười cháu thôi ạ,
XÃ TRƯỞNG: Tốt nái mới nhất Này, nhà Đốp! Hôm nào mát giời, táo sang gửi mày một đứa nhái
MẸ ĐỐP: Thây chớ nói vậy! Bố cháu đứng ngoài kia nó nghe thấy rồi nó lại ghen!
XÃ TRƯỞNG: Ghen cái gì? Thấy mày mát tay nên tập định đưa sang gửi mày nuôi hộ vài đứa chứ tao lại thèm… thèm… ấy à? Dở hồn!
Sao cũng có ngày đấy! Thôi đi rao mõ đi
MẸ ĐỐP: Thầy bảo rao thế nào ạ?
Nghe đây này:
Trình làng trình chạ
Thượng hạ tây đông
Con gái phú ông
Tên là Mầu Thị
Tư tình ngoại ý”
Mãn nguyệt có thai
Mời già trẻ gái trai
Ra đình mà ăn khoán.
Còn ông Đồ Điếc không nghe thấy thì phải vào tận nhà nghe chưa?
MẸ ĐỐP: Thầy nói một mạch thế thì con nhớ làm sao được. Hay là thế này vậy: Nhà cháu đi trước đánh mõ, thầy đi sau rao hộ nhà cháu.
XÃ TRƯỞNG: Thế ra tao làm dây tớ mõ à? Láo nào!
MẸ ĐỐP: Vậy thầy thủng thắng nói lại để nhà cháu nhập tâm vậy!
(bốc miệng xã trưởng bỏ vào dải yếm)
XÃ TRƯỞNG: Kìa sao mày lại bốc mộ tao bó vào đấy, hả?
MẸ ĐỐP: Không bó vào đấy thì nhà cháu không nhớ được ạ!
XÃ TRƯỞNG: Kìa, có nhấc cao cái dải yếm lên không, uế tạp hết mõm tao còn gì?
MẸ ĐỐP: Cao lắm rồi! Ù, ừ. Giãy nảy! Đi này, đi này! Thế là xong tất, xong hết!
XÃ TRƯỞNG: Sao không rao lên, kia?
MẸ ĐỐP: Xong tất cả rồi đấy al
XÃ TRƯỞNG: Tao bảo mày đi rao cơ mà.
MẸ ĐỐP: Dạ, người ta bảo “Gửi lời thì nói, gửi gói thì mở”. Nhà cháu mở tung cả ra đấy thôi.
(Xã Hưởng đánh mẹ Đốp)
MẸ ĐỐP: Ối bố Đốp ơi là bố Sếp ơi! Đi đâu để thầy Xã thầy ấy ăn hiếp tôi đây này.
XÃ TRƯỞNG: Thôi, thôi! Lọt tại làng sáng tai họ! bây giờ! Nín đi!
Thôi tao xin mày! Rồi tao đền cho thúng thóc! Đi ra đi
Nhớ vào mời bằng được cạ Đề Điếc, nhớ đấy nghe không?
Chia sẻ thêm tác phẩm 🌸Huyện Trìa Xử Án 🌸Nội Dung Tác Phẩm, Giá Trị, Phân Tích
Tóm Tắt Xã Trưởng Mẹ Đốp
Bạn có thể xem đoạn Tóm Tắt Xã Trưởng Mẹ Đốp ngắn dưới đây để nắm bắt nội dung đoạn trích nhanh hơn.
Vở chèo làm nổi bật mối quan hệ giữa xã trưởng và mẹ Đốp. Một người là quản lí xã, một người là vợ người đi rao mõ. Cả hai rêu rao về việc thị Mầu có chửa khi chưa có chồng và từ đây mối quan hệ giữa hai người ngày càng xấu đi
Về Tác Giả Vở Chèo Xã Trưởng Mẹ Đốp
Về Tác Giả Vở Chèo Xã Trưởng Mẹ Đốp, tác phẩm này do Hà Văn Cầu (chủ biên), Hà Văn Cầu – Hà Văn Trụ (biên soạn).
- GS Hà Văn Cầu sinh năm 1927 tại Thái Bình, ông đã có nhiều đóng góp cho nghệ thuật chèo truyền thống ngay từ thập niên 1950.
- Ông là một trong những người thành lập đoàn chèo Cổ Phong (tiền thân của đoàn chèo Hà Tây), và trực tiếp đứng ra nghiên cứu,sưu tầm về mảng tri thức chèo cổ trong dân gian.
- Ông là tác giả của hơn 30 kịch bản sân khấu như Giấc mơ của ông Cò, Nên vợ nên chồng, Sang sông, Người công dân số 1….Đặc biệt trong số này phải kể tới 2 kịch bản nổi tiếng Tống Trân – Cúc Hoa (1961) và Từ Thức (1990) được ông viết lại trên cơ sở các truyện nôm và tích trò sân khấu dân gian.
- Vào năm 2001, ông được trao tặng Giải thưởng nhà nước về văn học nghệ thuật.
Đọc thêm tác phẩm 😍Tranh Đông Hồ 😍Nét Tinh Hoa Của Văn Hóa Dân Gian Việt Nam
Về Tác Phẩm Xã Trưởng Mẹ Đốp
Về Tác Phẩm Xã Trưởng Mẹ Đốp, đoạn trích này thuộc thể loại chèo – một loại hình nghệ thuật cổ truyền của Việt Nam. Nội dung của tác phẩm này nói về hai nhân vật chính là xã trường và mẹ Đốp – những người đi rêu rao cho dân làng biết về việc Thị Mầu không có chồng mà chữa hoang.
Xuất Xứ Và Hoàn Cảnh Sáng Tác Xã Trưởng Mẹ Đốp
Xuất Xứ Và Hoàn Cảnh Sáng Tác Xã Trưởng Mẹ Đốp như thế nào? Đoạn trích này được trích từ vở chèo Quan Âm Thị Kính. Văn bản được in trong Kịch bản chèo, quyển 1, Hội Văn nghệ dân gian Việt Nam – NXB Khoa học xã hội, Hà Nội, 2014, trang 282 – 288 và 324 – 327.
Vở chèo Quan Âm Thị Kính là một trong bảy vở chèo cổ đầu tiên của nghệ thuật sân khấu chèo Việt Nam, ra đời khoảng thế kỉ 17, được thay đổi mạnh mẽ về cấu trúc, nội dung, tư tưởng, hình thức nghệ thuật, … vào thế kỉ 20
Tham khảo các mẫu phân tích ❤️️Nam Quốc Sơn Hà ❤️️ Nội Dung, Nghệ Thuật
Ý Nghĩa Nhan Đề Tác Phẩm Xã Trưởng Mẹ Đốp
Ý Nghĩa Nhan Đề Tác Phẩm Xã Trưởng Mẹ Đốp là gì? Thực tế thì nhan đề này là do người biên soạn văn bản đặt tên, chủ yếu nêu lên hai nhân vật chính của đoạn trích đó là xã trường và mẹ Đốp. Cả hai cùng rêu rao về việc Thị Mầu chưa có chồng mà mà đã có chửa, từ đó phê phán tầng lớp chức dịch như xã trưởng nhưng lại có tính trêu ghẹo, đùa cợt người khác.
Bố Cục Văn Bản Xã Trưởng Mẹ Đốp
Bố Cục Văn Bản Xã Trưởng Mẹ Đốp được chia làm hai phần như sau:
- Từ đầu … xã ngồi: cuộc tranh cãi giữa xã trưởng và mẹ Đốp về thái độ của xã trưởng
- Còn lại: cuộc tranh cãi giữa xã trưởng và mẹ Đốp về thái độ của mẹ Đốp
Đọc thêm tác phẩm❤️️ Thị Mầu Lên Chùa ❤️️Nội Dung, Giá Trị, Phân Tích
Đọc Hiểu Tác Phẩm Xã Trưởng Mẹ Đốp
Thohay.vn chia sẻ cho các em học sinh phần Đọc Hiểu Tác Phẩm Xã Trưởng Mẹ Đốp, đọc ngay để nhanh chóng tiếp thu nội dung và ý nghĩa văn bản nhé!
1. Nhân vật xã trưởng
– Đi rao mõ
Làm cái thứ mõ thì bằng với sắc cái gì ?
=> Xã trưởng là nhân vật phản diện, Xã trưởng: khinh bỉ ra mặt, coi thường những người thấp kém hơn mình
– Tại dân vi tổng lí
Quốc pháp hữu công cầu
Ơn dân xã thuận bầu
Tôi đứng đầu hàng xã
=> Xã trưởng là người kênh kiệu, tự hào mà nói mình được chọn làm lí trưởng là do người dân đều đồng ý chọn, coi mình như là vua ở đây
2. Nhân vật mẹ Đốp
– Mộc đạc vang lừng
Kim thanh dóng dả
– Bất phận danh nhi tài túc
Vô chế lệnh nhi dân tòng
– Muôn việc sửa sang quyền cắt đặt
Một mình một chiếu thảnh thơi ngồi
=> Mẹ Đốp : đả kích, châm chọc chức xã trưởng
– Các cụ chửa được ngồi
– Thầy sai con đi rao mõ
=> Mẹ Đốp; dùng những từ ca ngợi nghề của mình cũng được trân trọng, cũng được dân bầu. Nói về chồng luôn dùng những từ thẳng thắn để nói về những gì chồng đạt được
=>Từ đồng âm ”bằng” ;”Bố cháu trẩy tỉnh lĩnh băng rồi ạ/ Làm cái thứ mõ thì bằng với sắc cái gì”. Những từ ngữ giản dị, môc mạc, đặc trưng cua làng quê: đốp chát, bố cháu, chửa, con mẹ Đốp, tốt nái
Giá Trị Tác Phẩm Xã Trưởng Mẹ Đốp
Hãy lưu lại Giá Trị Tác Phẩm Xã Trưởng Mẹ Đốp mà Thohay.vn chia sẻ sau đây để học bài nhanh hơn bạn nhé!
Giá trị nội dung
- Văn bản cho thấy sự phê phán đối với những tầng lớp chức dịch như xã trưởng nhưng lại có tính trêu ghẹo, đùa cợt người khác, ham sắc và khinh người, tự cao và không có đạo đức
- Phần nào thể hiện xã hội cổ hủ, lạc hậu xưa với những giáo điều, quy định khắt khe qua hình phạt gõ mõ đối với Thị Màu
- Thể hiện văn hóa dân gian trong văn bản qua ngôn từ, lời lẽ của nhân vật
Giá trị nghệ thuật
- Giọng điệu hài hước, châm biếm, mỉa mai.
- Thể hiện đặc trưng của sân khấu chèo ở hình tượng nhân vật, ngôn từ, giọng điệu, lời thoại.
Đừng nên bỏ qua tác phâmt🌷 Ngôi Nhà Truyền Thống Của Người Ê Đê 🌷 Nội dung, nghệ thuật
Soạn Bài Xã Trưởng Mẹ Đốp
Hướng dẫn cách Soạn Bài Xã Trưởng Mẹ Đốp chi tiết theo từng câu hỏi.
👉Câu 1 trang 132 SGK văn 10 tập 1 CTST
Liệt kê theo bảng sau những từ ngữ, hình ảnh trong lời thoại của hai nhân vật khi họ nói về công việc thường ngày của mình và của người còn lại:
Đáp án:
| Nói về xã trưởng | Nói về mẹ Đốp và chồng | |
| Xã trưởng | – Tại dân vi tổng lí Quốc pháp hữu công cầu Ơn dân xã thuận bầu Tôi đứng đầu hàng xã | – Đi rao mõ. – Làm cái thứ mõ thì bằng với sắc cái gì ? |
| Mẹ Đốp | – Các cụ chửa được ngồi. – Thầy sai con đi rao mõ. | – Mộc đạc vang lừng Kim thanh dóng dả. – Bất phận danh nhi tài túc Vô chế lệnh nhi dân tòng. – Muôn việc sửa sang quyền cắt đặt Một mình một chiếu thảnh thơi ngồi. – Mõ tôi cả tiếng lại dài hơi Một xã cử bầu chẳng phải chơi Mộc đạc vang lừng hòa cả xã. |
Nói về xã trưởng
- Xã trưởng : tự hào mà nói mình được chọn làm lí trưởng là do người dân đều đồng ý chọn, coi mình như là vua ở đây
- Mẹ Đốp : đả kích, châm chọc chức xã trưởng
Nói về mẹ Đốp và chồng
- Xã trưởng: khinh bỉ ra mặt, coi thường những người thấp kém hơn mình
- Mẹ Đốp; dùng những từ ca ngợi ghề của mình cũng được trân trọng, cũng được dân bầu. Nói về chồng luôn dùng những từ thẳng thắn để nói về những gì chồng đạt được
👉Câu 2 trang 132 SGK văn 10 tập 1 CTST
Yếu tố hài hước được tạo nên từ những thủ pháp nào? Thử hình dung khi diễn viên chèo nhập vai mẹ Đốp, họ sẽ sử dụng cử chỉ, hành động như thế nào?
Đáp án:
– Yếu tố hài hước được tạo nên từ những thủ pháp như:
- Từ đồng âm ”bằng”: “Bố cháu trẩy tỉnh lĩnh băng rồi ạ/ Làm cái thứ mõ thì bằng với sắc cái gì”.
- Từ ngữ giản dị, đậm chất miền quê: đốp chát, bố cháu, chửa, Đốp với chát cái gì.
– Khi diễn viên chèo nhập vai mẹ Đốp, họ sẽ sử dụng những cử chỉ, hành động nhanh nhẹn, hoạt bát, giọng điều vang to
👉Câu 3 trang 132 SGK văn 10 tập 1 CTST
Mẹ Đốp thuộc kiểu nhân vật nào trong các kiểu nhân vật chính yếu của chèo cổ? Theo bạn, sự xuất hiện của mẹ Đốp nói riêng và kiểu nhân vật này nói chung trong kịch bản chèo có tác dụng như thế nào đối với việc chuyển tải tư tưởng, triết lí dân gian?
Đáp án:
- Mẹ Đốp thuộc kiểu hề (nhân vật hài hước, gây cười).
- Theo em, sự xuất hiện của nhân vật mẹ Đốp nói riêng và kiểu nhân vật này nói chung trong kịch bản chèo vừa giúp cho vở chèo thêm phần hấp dẫn bởi được pha trộn vào đó những tình huống vui nhộn, tạo tiếng cười. Từ những tiếng cười trào phúng ấy, các tư tưởng, triết lí dân gian được gửi gắm và truyền tải.
Giáo Án Xã Trưởng Mẹ Đốp
Mời các thầy cô tham khảo Giáo Án Xã Trưởng Mẹ Đốp sau đây.
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC
1.Mức độ yêu cầu cần đạt:
- Nhận biết và phân tích được một số đặc điểm cơ bản của văn bản chèo như: đề tài, tính vô danh, tích truyện, nhân vật, lời thoại, phương thức lưu truyền.
- Phân tích và đánh giá được tình cảm, cảm xúc, cảm hứng chủ đạo mà người viết thể hiện qua văn bản. Phát hiện được các giá trị đạo đức, văn hoá từ văn bản; nhận biết và phân tích được bối cảnh lịch sử – văn hoá được thể hiện trong văn bản chèo.
2. Năng lực
a. Năng lực chung: Năng lực tự chủ và tự học, năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo.
b. Năng lực riêng:
- Năng lực thu thập thông tin liên quan đến văn bản Xã trưởng – Mẹ Đốp;
- Năng lực trình bày suy nghĩ, cảm nhận của cá nhân về văn bản Xã trưởng – Mẹ Đốp;
- Năng lực hợp tác khi trao đổi, thảo luận về thành tựu nội dung, nghệ thuật, ý nghĩa văn bản;
- Năng lực phân tích, so sánh đặc điểm nghệ thuật của văn bản với các văn bản khác có cùng thể loại.
c. Phẩm chất: Trân trọng và có ý thức phát huy các giá trị văn hoá, nghệ thuật truyền thống.
II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
1. Chuẩn bị của giáo viên:
- Giáo án;
- Phiếu bài tập, trả lời câu hỏi;
- Bảng phân công nhiệm vụ cho học sinh hoạt động trên lớp;
- Bảng giao nhiệm vụ học tập cho học sinh ở nhà;
2. Chuẩn bị của HS: SGK, SBT Ngữ văn 10, soạn bài theo hệ thống câu hỏi hướng dẫn học bài, vở ghi.
III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
- Khởi động
- Mục tiêu: Tạo hứng thú cho HS, thu hút HS sẵn sàng HS thực hiện nhiệm vụ học tập học tập của mình từ đó khắc sâu kiến thức nội dung bài học Xã trưởng – Mẹ Đốp.
- Nội dung: GV đặt câu hỏi để HS chia sẻ.
- Sản phẩm: Câu trả lời của HS.
- Tổ chức thực hiện:
- Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập
- GV đặt câu hỏi gợi dẫn cho HS: Trong vở chèo Quan Âm Thị Kính, ngoài nhân vật Thị Mầu và Kính Tâm, em còn biết nhân vật nào nữa ? Em có đoán ra nhân vật nào trong ảnh không?
- Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập
- HS lắng nghe yêu cầu từ GV, suy nghĩ để chia sẻ trước lớp.
- Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận
- GV mời 2 HS chia sẻ trước lớp.
- Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập
- GV nhận xét, đánh giá, khen ngợi HS.
- GV dẫn vào bài học mới: Bên cạnh nhân vật Thị Mầu và Thị Kính trong vở chèo, người đọc còn vô cùng thích thú với các nhân vật thể hiện cái nhìn của xã hội với sự việc của Thị Mầu mang thai khi chưa có chồng. Bài học hôm nay các em cùng tìm hiểu trích đoạn Xã trưởng – Mẹ Đốp.
HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
- Mục tiêu: Nắm được những thông tin cơ bản về văn bản Xã trưởng – Mẹ Đốp.
- Nội dung: HS sử dụng SGK, chắt lọc kiến thức để tiến hành trả lời câu hỏi về tác giả, tác phẩm Xã trưởng – Mẹ Đốp.
- Sản phẩm học tập: HS nêu được những thông tin cơ bản về văn bản Xã trưởng – Mẹ Đốp.
- Tổ chức thực hiện:
| HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS | DỰ KIẾN SẢN PHẨM |
| Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập – GV yêu cầu HS đọc thông tin trong SGK và dựa vào hiểu biết cá nhân hãy giới thiệu trích đoạn Xã trưởng – Mẹ Đốp. – GV yêu cầu các nhóm phân vai và thực hành đọc. Đại diện một nhóm lên đóng vai và diễn lại nội dung văn bản. – GV yêu cầu HS xác định thể loại và bố cục văn bản. Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập – HS đọc thông tin trong SGK để nắm được nguồn dẫn của VB. Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận – GV mời 1 – 2 HS phát biểu trước lớp, yêu cầu cả lớp nghe, nhận xét. Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập – GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức. | I. Tìm hiểu chung 1. Xuất xứ văn bản – Đoạn trích được trích từ vở chèo Quan Âm Thị Kính, nội dung xoay quanh cuộc trao đổi giữa xã trưởng (người quản lí xã) với mẹ Đốp (vợ của người mõ làng) về việc đi rao mõ, thông báo cho cả làng biết tin Thị Mầu mang thai khi chưa có chồng. – Văn bản được in trong Kịch bản chèo, quyển 1, Hội Văn nghệ dân gian Việt Nam – NXB Khoa học xã hội, Hà Nội, 2014, trang 282 – 288 và 324 – 327.2. 2. 2. Đọc văn bản – Thể loại: chèo – Bố cục: 2 phần: + Phần 1 (Từ đầu … xã ngồi): Thái độ xã trưởng + Phần 2 (Còn lại): Thái độ của mẹ Đốp. |
Đọc ngay tác phẩm HOT 🌿 Tản Viên Từ Phán Sự Lục 🌿 Nội Dung, Nghệ Thuật
Sơ Đồ Tư Duy Xã Trưởng Mẹ Đốp
Chia sẻ cho các em học sinh Sơ Đồ Tư Duy Xã Trưởng Mẹ Đốp, xem ngay để nắm vững bài học nhé!
3 Mẫu Phân Tích Xã Trưởng Mẹ Đốp Hay Nhất
Thohay.vn sưu tầm 3 Mẫu Phân Tích Xã Trưởng Mẹ Đốp Hay Nhất cho bạn đọc tham khảo.
Mẫu Phân Tích Xã Trưởng Mẹ Đốp Hay Đặc Sắc – Mẫu 1
Nghệ thuật khi sinh ra đã hình thành mối quan hệ mật thiết với đời sống, nó luôn vận động và phát triển trong sự ràng buộc tự nhiên với hiện thực. Nhờ phản ánh trung thành hiện thực ấy mà nghệ thuật thực sự tham dự vào sự phát triển của tiến trình lịch sự như một thứ vũ khí sáng tạo và khám phá mảnh đất hiện thực của thời đại mình.
Dám chĩa thẳng vào hiện thực, đoạn trích “Xã Trưởng-Mẹ Đốp” trong tác phẩm chèo “Quan Âm Thị Kính” đã nói lên sự thật bất công trong xã hội phong kiến giữa giai cấp thống trị và giai cấp bị trị.
Được trích từ vở chèo: “Quan âm Thị Kính”. “Xã Trưởng-Mẹ Đốp” là một vở chèo cổ mẫu mực nhất của nền nghệ thuật sân khấu chèo Việt Nam. Trong trích đoạn biểu hiện rõ hai giai cấp: giai cấp thống trị là Xã Trường, đại diện cho chính quyền làng xã thời kỳ phong kiến, tộc quyền Việt Nam và Mẹ Đốp chuyên đi đánh mõ và báo cáo các việc cho dân làng, đại diện cho tầng lớp nhân dân thời kỳ bấy giờ, được xem là tầng lớp hạ lưu của xã hội.
“Xã Trưởng-Mẹ Đốp”là trích đoạn hài đặc trưng của sân khấu chèo về hề áo ngắn và hề áo dài. Các loại hình nhân vật phổ biến của chèo bao gồm kép, đào, hề, mụ, lão. Kép thường là các sĩ tử chân chính, hiếu học; đào (nữ chính) bao gồm đào thương, đào lệch hay còn gọi là đào lẳng, đào pha; hề; mụ lão. Nhân vật trong chèo thường mang tính ước lệ với tính cách không thay đổi. Trong đó nhân vật hề là khá phổ biến.
Trong “Xã Trưởng-Mẹ Đốp” Hề áo ngắn là Mẹ Đốp, đại diện cho tầng lớp nhân dân bị trị luôn luôn tìm cách đả kích, châm chọc, chửi khéo giai cấp thống trị là Xã Trưởng, gây tiếng cười hóm hỉnh, sâu cay, chua chát, sảng khoái , hể hả qua những việc làm ngu dốt, vô nhân đạo của chúng diễn ra hàng ngày.
Nhân vật thứ hai là hề áo dài, cụ thể là Xã Trưởng, một chức quan mua tại hương thôn, ngu dốt nhưng lại háo sắc, tham lam, dối trên gạt dưới, hà hiếp dân lành, thường bị người nông dân chơi sỏ. Nhân vật hề áo dài trên sân khấu chèo truyền thống, bản thân nhân vật không làm hài nhưng qua phong cách biểu diễn thể hiện, nhân vật tự bộc lộ cái hai rất thâm thúy, gây tiếng cười chua chát, cười ra nước mắt.
Vốn là đại diện cho giai cấp thống trị, Xã Trưởng không dứt khỏi cái bản chất thối nát của xã hội phong kiến bấy giờ. Một tên quan lại mang trong mình hết thảy những đặc điểm xấu xa của phần “con” trong con người. Chẳng há mà hắn có thể thốt lên ngay những câu đầu tiên:
“Xã Trưởng:
Tại dân vi tổng lí Quốc pháp hữu công hầu
Ơn dân xã thuận bầu Tôi đứng đầu hàng xã
Nay cơ chừng động mả Thị Mầu đã hoang thai
Chiểu lệ làng ngả vạ không sai
Bắt khoán cứ một trăm quan quý”
Cái giọng điệu gắt gỏng, bố đời, doạ nạt được thét ra. Chẳng mấy làm lạ khi hắn vốn là quan mua, tự mãn khi mình được chọn làm lí trưởng, cho mình đứng trên tất cả mọi người. Hắn tự cho mình cái quyền chà đạp người dân chân chất, thật thà và cái quyền khinh bỉ thân phận của người khác.
Ngược với xã trưởng thì tác giả vở chèo cũng đã tạo ra cho chúng ta một nhân vật Mẹ Đốp – là đại diện cho giai cấp bị trị, bị chà đạp, vùi dập nhưng Mẹ Đốp đã khéo léo làm bẽ mặt, hạ nhục kẻ tham quan háo sắc khi nhắm thẳng vào cái ngu dốt của Xã Trưởng.
Trong xã hội nhan nhản những điều dơ bẩn, quan lại ức hiếp, nhũng loạn, bóc lột người dân thấp cổ bé họng thì sự căm ghét của nhân dân đối với vua quan lại càng thêm sâu sắc, xung đột giữa hai giai cấp bị trị và thống trị lại càng trở nên căng thẳng hơn bao giờ hết. Vì thế chẳng có lí do gì mà có dịp người dân lại không châm biếm quan lại.
Xã Trưởng hẳn là người kém chữ, lại chẳng viết văn thơ khi mà mẹ đốp nói câu nào cũng chẳng hiểu, ấy thế mà vẫn diễu võ dương oai ta đây là nhất: “Con này mày láo”
Suốt cả cuộc thoại Mẹ Đốp như nắm dây cương xoay cho Xã Trưởng điên đảo đến ngớ người. Hết cái này chẳng hiểu lại đến cái kia chẳng hiểu. Đường đường là xã trưởng nhưng đầu óc hạn hẹp, ngu dốt nên bị Mẹ Đốp-người dân nhưng hiểu biết hơn nữa lại được sự tín nhiệm của nhân dân châm chọc cho một vố lại chẳng hấn gì? Há chẳng phải hắn chẳng hiểu gì mà tin theo lời Mẹ Đốp hay sao.
Cái ánh mắt láo liêng, chớp nháy cùng cái vẻ cười gian tà hiện lên qua những câu thoại cũng đã đủ để ta hình dung ra một kẻ tham quan, háo sắc. Đứng trước sự sàm sỡ của Xã Trưởng, Mẹ Đốp đủ tỉnh táo, mạnh mẽ cũng như khéo léo mà kêu mà nói khiến hắn chột dạ thấy sợ mà đánh trống lảng.Sau một hồi bộc lộ đủ mọi tính xấu thì Xã Trưởng cũng phải đành mà kêu Mẹ Đốp đi rao mõ: “Thôi đi rao mõ đi!
Hành động bốc mồm Xã Trưởng chính là chi tiết châm biếm đả kích mạnh mẽ. Trong xã hội xưa người ta thường quan niệm phụ nữa là thấp hèn cho nên dải yếm thả trước của phụ nữ cũng được gán cho cái sự dơ bẩn. Khi Mẹ Đốp bốc mồm cũng là lúc mỉa mai những lời thốt ra từ miệng hắn vốn cũng chẳng tốt đẹp gì.
Khi nhận ra mình bị mụ đàn bà chơi cho vố đau thì Xã Trưởng cậy đà bắt nạt, hoạnh hoẹ. Đây cũng chính là cái đặc trưng cho giai cấp thống trị lúc bấy giờ. Thế nhưng, trong xã hội không phải ai cũng vậy, có nhan nhản nhưng không phải toàn bộ. Cũng là kẻ dối trên lừa dưới, ngu ngục, bù nhìn thì hắn cũng biết sợ mang thêm tiếng “xấu” cho bản thân vốn đã chẳng đẹp đẽ gì:
Mẹ Đốp: Ối bố Đốp ơi là bố Đốp ơi! Đi đâu để thầy Xã thầy ấy ăn hiếp tôi đây này.
Xã Trưởng:Thôi, thôi! Lọt tai làng sang tai họ bây giờ! Nín đi! Thôi tao xin mày! Rồi tao đến cho thúng thóc! Đi rao đi! Nhớ vào mời bằng được cụ Đồ Điếc, nhớ đấy nghe không?”
Thông qua tình huống này ta thấy “đồng tiền” là thước đo đong đếm mọi giá trị vật chất lẫn cả tinh thần. Xã Trưởng thì dùng của cải vật chất để bịt miệng bất công, bịt miệng sự thật. Người dân lành cũng vì vật chất mà từ bỏ đấu tranh.
Là vở chèo tiêu biểu biểu cho thái độ châm biếm của nhân dân với giai cấp thống trị đồng thời mang lại tiếng cười sảng khoái cho khán giả. Cùng với những câu thoại biểu cảm, giọng điệu uyển chuyển phù hợp với tính cách nhân vật giúp lột tả hết được hình ảnh mang tính đại diên như Xã Trưởng và Mẹ Đốp. Hơn hết vở chèo vẫn hết sức giản đơn, gần gũi với người dân Việt Nam.
Vốn là Chèo cổ cho nên chèo thường xoay quanh vấn đề giáo dục cách sống, cách ứng xử giữa người với người theo quan điểm đạo lí dân gian hoặc theo tư tưởng Nho giáo. Và ở “Xã Trưởng-Mẹ Đốp” luôn toát lên những tinh thần ấy.
Mẫu Phân Tích Xã Trưởng Mẹ Đốp Hay – Mẫu 2
Vở chèo “Quan Âm Thị Kính” là một trong bảy vở chèo nổi tiếng của chèo cổ Việt Nam. Bên cạnh trích đoạn tiêu biểu như “Thị Mầu lên chùa”, “Xã trưởng – Mẹ Đốp” cũng là một lớp chèo nổi bật, thu hút được sự chú ý của mọi người. Bằng nghệ thuật châm biếm sắc sảo, tác giả dân gian đã phơi bày bộ mặt thối nát của tên xã trưởng – kẻ đại diện cho giai cấp thống trị trong xã hội phong kiến.
Chẳng cần phải sử dụng đến bất cứ lời phán xét nào, tác giả vẫn khiến cho người đọc nhận ra được bản chất đê hèn của tên xã trưởng bằng cách để cho nhân vật tự giới thiệu về bản thân mình:
“Tại dân vi tổng lí
Quốc pháp hữu công hầu
Ơn dân xã thuận bầu
Tôi đứng đầu hàng xã
Nay cơ chừng động mả
Thị Mầu đã hoang thai
Chiểu lệ làng ngả vạ không sai
Bắt khoán cứ một trăm quan quý”
Hắn đạo mạo, huênh hoang nói rằng dân phải có xã trưởng cai quản, cũng như nước có quan điều hành. Vì nhận được sự tín nhiệm của người dân nên hắn có cơ hội đứng đầu một xã. Thị Mầu không chồng mà chửa được mọi người trong làng coi là “động mả”. Bởi lẽ ấy, tên xã trưởng mới bắt Thị Mầu phải nộp “một trăm quan quý”, chiểu theo lệ làng.
Hắn không những coi mình là nhất mà còn khinh thường người khác. Khi mẹ Đốp nói chồng mình đang lên tỉnh lĩnh bằng, xã trưởng liền lên giọng dè bỉu “Làm cái thứ mõ thì bằng với sắc cái gì?”. Chỉ đến lúc mẹ Đốp trả lời “Dạ, bố cháu cắp tráp theo hầu cụ Bá lên tỉnh lĩnh bằng rồi ạ” thì hắn mới thôi “Có chăng thì thế!”.
Mặc dù làm quan nhưng tên xã trưởng lại có phần ngu muội, thường bị mẹ Đốp chơi xỏ, nói móc. Dẫu vậy, hắn vẫn cố diễu võ dương oai: “Con này láo! Mày vất tao đi mà trước bảo dân tao à?”.
Tên xã trưởng luôn rơi vào tình thế bị động, ban đầu thì lớn tiếng dọa nạt, sau nghe lời phân bua, giải thích của mẹ Đốp lại thấy hợp tình, hợp lí mà dịu giọng trở lại “Ờ con mẹ Đốp nó nói thế mà có lí!”, “Kìa, có nhấc cao cái dải yếm lên không, uế tạp hết mồm tao còn gì?”. Chắc hẳn, tên xã trưởng còn là người kém chữ bởi mẹ Đốp đọc bài thơ mõ, hắn cũng cho đó là thơ hay.
Sống trong xã hội phong kiến mục ruỗng, thối nát, tên xã trưởng cũng trở thành kẻ ô lại. Cái tính háo sắc thể hiện rõ qua từng lời xã trưởng nói ra. Hắn chẳng ngại ngần tán tỉnh, khen ngợi mẹ Đốp: “Nhà Đốp lớp này xem ra bảnh gái dễ coi lắm nhỉ?”. Thậm chí còn nhân cơ hội gạ gẫm chuyện trai gái, trăng hoa “Tốt nái gớm nhỉ! Này, nhà Đốp! Hôm nào mát giời, tao sang gửi mày một đứa nhá!”. Đây thật là một tên quan thiếu đứng đắn làm sao!
Khi nhận ra mình bị mụ đàn bà chơi một vố đau, hắn cậy đà, bắt nạt, đánh mẹ Đốp. Giống như mọi tên quan lúc bấy giờ, hắn cũng sợ bản thân bị mang tiếng “xấu”. Chính vì vậy, ngay khi mẹ Đốp vừa kêu làng, hắn liền van xin, lạy lục “Thôi, thôi! Lọt tai làng sang tai họ bây giờ! Nín đi!”. Không còn vẻ hợm hĩnh, lên mặt, tên xã trưởng trở nên rúm ró lạ thường, để lộ ra bản chất nhu nhược, hèn nhát.
Để bịt mồm, bịt miệng mẹ Đốp, hắn đành phải dùng chiêu đút lót “Thôi, tao xin mày! Rồi tao đền cho thúng thóc! Đi rao đi!/ Nhớ vào mờ bằng được cụ Đồ Điếc, nhớ đấy nghe không?”.
Như vậy, bằng lời nói và hành động, tác giả dân gian đã khắc họa nhân vật một cách rõ nét và chân thực. Tên xã trưởng hiện lên với đầy đủ sự xấu xa, thô lỗ. Thông qua nhân vật, tác giả dân gian muốn đả kích, châm biếm những tên quan háo sắc, thiếu đứng đắn trong xã hội.
Có thể nói, bên cạnh nhân vật mẹ Đốp, nhân vật xã trưởng cũng là nhân vật chính của toàn bộ đoạn trích “Xã trưởng – Mẹ Đốp”. Từ những gì mà nhân vật thể hiện, ta càng hiểu thêm bản chất của một bộ phận quan lại trong thời kì phong kiến. Qua đó, đồng cảm với nỗi niềm của người dân.
Mẫu Phân Tích Xã Trưởng Mẹ Đốp Chọn Lọc – Mẫu 3
Khi nhắc đến chèo, ta không thể không nhắc tới vở chèo kinh điển “Quan Âm Thị Kính”. Trong đó, “Xã trưởng – Mẹ Đốp” là trích đoạn đặc sắc, mang đến cho người đọc những tiếng cười trào phúng, sâu cay. Thông qua nhân vật mẹ Đốp, tác giả dân gian đã khéo léo bày tỏ tình cảm, suy nghĩ của mình về giai cấp thống trị trong xã hội phong kiến xưa.
Nếu như xã trưởng đại diện cho tầng lớp cai trị thì mẹ Đốp lại biểu trưng cho tầng lớp nhân dân. Mẹ Đốp là vợ của người gõ mõ làng. Chính vì vậy, mẹ Đốp có xuất thân thấp hèn, có thể xếp vào loại cùng đinh, thấp kém trong con mắt của bọn lí dịch, cường hào. Mặc dù không được mọi người coi trọng nhưng mẹ Đốp vẫn luôn tự hào về công việc của chồng và bản thân qua lời tự giới thiệu:
“Chẳng giấu gì mẹ Đốp là tôi
Tuy hình dung miệng nói dằng cò
Khách đến nhà, Đốp mới bò ra
Miệng chào khách những câu như cắt
Ngày hôm nay xướng ca lạc đạc
Dựng mõ lên cung phụng làm trò.”
Trong hình dung của mọi người, mẹ Đốp là người ăn nói gay gắt. Nhưng thực tế, mỗi khi có khách, thị đều đon đả, nhanh nhảu mời chào.
Ngày hôm nay, xã trưởng đến nhà, mẹ Đốp được thời thưa thớt đây đó. Câu nói “dựng mõ lên cung phụng làm trò” phần nào thể hiện được thái độ dè bỉu, chế nhạo tên xã trưởng. Biết được hắn không phải người đứng đắn, đàng hoàng nên mẹ Đốp cũng phải “kẻ tung người hứng”, phục vụ, bày trò mua vui. Đặc biệt, mẹ Đốp còn nhận mình là người có tài ăn nói “Nghề ăn nói tôi vào trang đúng mực”. Dẫu bị xã trưởng coi thường, mẹ Đốp vẫn luôn hãnh diện về chức vị của mình:
“Bất phận danh nhi tài túc
Vô chế lệnh nhi dân tòng
Một mình tôi cả xã ngóng trông
Điều phải trái tôi nay trước bảo!”
Thị ý thức được bản thân, gia đình trước nay không có địa vị, tài năng, quyền thế. Thế nhưng, mẹ Đốp lại tự tin lời nói của mình khiến người khác nghe theo, được cả xã chờ mong, trông ngóng. Nếu mẹ Đốp chưa ra thì việc làng chưa chắc sẽ thành “Một mình tôi cả xã ngóng trông”. Từ những lời xưng danh, ta phần nào thấy được sự khôn khéo, nhanh nhẹn của nhân vật mẹ Đốp.
Càng về sau, mẹ Đốp càng khiến người đọc phải trầm trồ thán phục trước tài ứng xử linh hoạt và trí thông minh, sắc sảo trong đoạn hội thoại với tên xã trưởng.
Thị cố tình nói “Điều phải trái tôi nay trước bảo” nhằm lấn lướt, qua mặt xã trưởng. Thấy hắn tức giận, thị liền tỏ ý phân bua “Nó là thế này: Làng có việc gì, thầy sai con đi rao mõ, thời chẳng phải là lên trước bảo là gì?”. Song, mẹ Đốp vẫn không quên móc mỉa xã trưởng và đặt mình vào vị trí quan trọng “Từ việc hỉ cho chí việc hảo/ Giấy quan về là phải báo với tôi/ Tôi chưa ra là làng chửa được ngồi”. Những lời nói này khiến hắn nổi khùng “Cái con mẹ Đốp này! Nhật nhật đa hĩ, lộng giả thành chân./ Mày chưa ra thì làng chưa được ngồi thời mày là bà tiên chỉ làng này à?”.
Sự căng thẳng ngày càng bị đẩy lên cao làm cho người đọc cảm tưởng có sự không lành. Thế nhưng, mẹ Đốp nhanh trí gỡ rối, xoa dịu xã trưởng bằng lí lẽ hết sức thuyết phục “Dạ, nó là thế này: Con chưa ra trải chiếu thì làng ngồi xuống đất hay sao?”. Lúc này, hắn không thể chối cãi được điều gì ngoài cách công nhận lời của mẹ Đốp “Ờ con mẹ Đốp nó nói thế mà có lí!”.
Mặc dù tên xã trưởng ở vị trí cao hơn nhưng chưa bao giờ ta thấy mẹ Đốp chịu khuất phục, nhún nhường. Thị sử dụng trí thông minh của mình để đối đáp, cạnh khóe, đồng thời, đặt mình ngang hàng với xã trưởng. Điều này thể hiện rõ nhất qua bài thơ:
“Mõ tôi cả tiếng lại dài hơi
Một xã cử bầu chẳng phải chơi
Mộc đạc vang lừng hòa cả xã
Kim thanh dóng dả khắp đòi nơi
Gần xa chốn chốn đều nghe hiệu
Làng nước ai ai cũng quý nhời
Muôn việc sửa sang quyền cắt đặt
Một mình một chiếu thảnh thơi ngồi”
Tên xã trưởng tự cao tự đại nói mình được dân bầu thì nay mẹ Đốp cũng không hề nhận thua. Nhờ tiếng mõ vừa lớn vừa dài nên mọi người trong làng ai ai cũng yêu thích. Dù chỉ là người đi rao mõ nhưng thị cũng có quyền “sửa sang cắt đặt”, ngồi một mình một chiếu thảnh thơi như các quan.
Bài thơ ẩn chứa nhiều ý nghĩa nhưng tên xã trưởng kém chữ lại không hề nhận ra. Thậm chí, còn dành lời khen “thơ hay đấy nhỉ.”. Thuận đà, thị tiếp tục chọc tức tên xã trưởng bằng cách hỏi hắn “có mang giấy bút đi không?”. Câu nói “Thầy khen thơ hay thì chép lấy đem về nhà mà treo” chính là yếu tố hài hước, gây cười, khiến cho người đọc nhận ra bản chất ngu dốt, ít học của tên xã trưởng.
Chỉ chờ xã trưởng sơ hở là thị ta đưa hắn vào tròng “Nhà cháu đi trước đánh mõ, thầy đi sau rao hộ nhà cháu”. Câu nói ấy làm xã trưởng tức điên “Thế ra tao làm đầy tớ mõ à? Láo nào”. Trong con mắt của mẹ Đốp, xã trưởng cũng chỉ thuộc hàng làm đầy tớ mõ mà thôi!
Chi tiết phô diễn sự hoạt ngôn, sắc sảo của mẹ Đốp chính là cảnh mẹ Đốp lấy dải yếm hứng lời rao của xã trưởng. Hành động này là một sự đả kích, châm biếm mạnh mẽ. Trong xã hội xưa, khi phụ nữ không được đề cao thì dải yếm thả trước cũng được gán cho cái thiếu trong sạch. Thị bốc mồm xã trưởng thả vào dải yếm chẳng khác nào thể hiện những lời nói của tên xã trưởng cũng thuộc hàng dơ bẩn.
Không chỉ lanh lợi, hoạt bát, mẹ Đốp còn là người vợ chung thủy, đề cao chồng. Khi xã trưởng dè bỉu, chế nhạo chồng, thị liền lên tiếng giải thích cặn kẽ “Dạ, bố cháu cắp tráp theo hầu cụ Bá lên tỉnh lĩnh bằng rồi ạ!”. Thị rất thương chồng, vì “thương chồng nên phải lầm than”. Nghe thấy lời gạ gẫm, tán tỉnh của xã trưởng, mẹ Đốp chối khéo “Bố cháu đứng ngoài kia nó nghe thấy rồi nó lại ghen!”.
Chưa một lần nào, thị đi quá giới hạn, luôn cử xử chừng mực, giữ mình trước tên quan háo sắc. Hành động đánh mẹ Đốp của tên xã trưởng cũng là lúc mọi việc đi quá giới hạn. Thị ta không ngần ngại hô hoán, la lối cho dân làng cùng nghe. Việc làm này vừa để bảo toàn danh dự của bản thân vừa khiến tên quan một phen bẽ mặt, xấu hổ.
Bằng việc xây dựng nhân vật thông qua lời nói và hành động, tác giả dân gian đã miêu tả rõ nét nhân vật mẹ Đốp – một người thông minh, sắc sảo, chung thủy. Từ đó, đề cao, trân trọng những phẩm chất tốt đẹp của người phụ nữ. Ngoài ra, tác giả dân gian cũng bóc trần sự suy đồi, tha hóa của những tên quan trong bộ máy cai trị.
Có thể nói, nhân vật mẹ Đốp đại diện cho những vẻ đẹp phẩm chất của người phụ nữ Việt Nam. Đứng trước cái dung tục, tầm thường, thị luôn biết giữ mình, coi trọng các chuẩn mực đạo đức.
Đừng vội bỏ lỡ phân tích ✨ Thần Trụ Trời ✨ Nội Dung, Giá Trị Nghệ Thuật
